Side Lighting Là Gì? Bí Kíp Làm Chủ Ánh Sáng Bên Cho Bức Ảnh 'Có Hồn'

Ánh sáng là yếu tố cốt lõi làm nên linh hồn của một bức ảnh. Trong vô vàn kỹ thuật chiếu sáng, Side Lighting hay còn gọi là ánh sáng bên, được xem là một trong những bí kíp “đắc lực” giúp nhiếp ảnh gia kể chuyện bằng hình ảnh, tạo nên chiều sâu và sắc thái cảm xúc độc đáo cho khung hình. Trong bài viết hôm nay, hãy cùng Sadesign tìm hiểu chi tiết về Side Lighting, từ khái niệm cơ bản, lợi ích nổi bật, đến cách thiết lập ánh sáng nhân tạo sao cho đúng, kèm những mẹo thực chiến mà bất cứ ai cũng có thể áp dụng để nâng tầm tác phẩm nhiếp ảnh của mình.

1. Ánh sáng bên (Side Lighting) trong nhiếp ảnh là gì?

Đầu tiên, để có thể hiểu và ứng dụng thành thạo, bạn cần nắm rõ Side Lighting là gì và tại sao nó lại được giới nhiếp ảnh, làm phim ưa chuộng đến vậy.

Side Lighting hay còn gọi là ánh sáng bên là một kỹ thuật chiếu sáng mà ở đó ánh sáng được bố trí chiếu vào từ phía bên hông của chủ thể. Hình dung đơn giản, nếu bạn đặt một người đứng trước ống kính và bố trí nguồn sáng (tự nhiên hoặc nhân tạo) chiếu vào từ bên trái hoặc bên phải, bạn đã tạo ra một setup ánh sáng bên cơ bản.

Điểm đặc biệt của kỹ thuật này nằm ở chỗ nó tạo ra sự tương phản rõ nét: một nửa chủ thể sẽ được chiếu sáng, trong khi nửa còn lại chìm dần vào bóng tối. Chính sự tương phản ấy giúp phác hoạ đường nét, hình khối và các chi tiết kết cấu một cách ấn tượng, mang lại chiều sâu cho hình ảnh vốn dĩ chỉ là mặt phẳng hai chiều.

Điều thú vị là góc chiếu Side Lighting không cố định. Tùy theo vị trí của nguồn sáng và chủ thể, bạn có thể linh hoạt điều chỉnh góc chiếu từ ánh sáng bên mềm với góc hẹp cho đến ánh sáng bên cực gắt khi đặt nguồn sáng ngang hông ở vị trí 3 giờ hoặc 9 giờ (nếu tưởng tượng chủ thể như mặt đồng hồ).

Nhờ khả năng khắc hoạ chiều sâu và tương phản mạnh mẽ, kỹ thuật này thường được ưu ái áp dụng cho những bức chân dung mang sắc thái kịch tính, hoặc các khung cảnh phong cảnh khi người chụp muốn nhấn mạnh kết cấu bề mặt, đường viền và bóng đổ.

Mua Phần Mềm Bản Quyền Chính Hãng Giá Rẻ

2. Lợi ích của Side Lighting là gì?

Hiểu khái niệm thôi chưa đủ, điều khiến Side Lighting trở thành “cánh tay đắc lực” của nhiếp ảnh gia còn nằm ở lợi ích mà nó mang lại. Từ phim ảnh, chân dung, phong cảnh đến các dự án thương mại, ánh sáng bên đều phát huy tối đa thế mạnh nếu người chụp hiểu và kiểm soát nó tốt.

Hãy cùng điểm qua những lợi ích nổi bật mà Side Lighting mang lại, từ đó bạn sẽ hiểu vì sao nó xứng đáng có mặt trong “bộ kỹ năng ánh sáng” của bất kỳ ai yêu nhiếp ảnh.

Tăng cường chiều sâu

Điểm mạnh lớn nhất của ánh sáng bên chính là khả năng tạo chiều sâu cho hình ảnh. Một bức ảnh, một khung phim – tự bản thân nó vốn dĩ chỉ là mặt phẳng hai chiều. Tuy nhiên, bộ não người xem lại luôn “dịch” các hình ảnh đó thành chủ thể ba chiều trong tưởng tượng. Vậy làm sao để gợi cảm giác ba chiều trên một bề mặt phẳng? Câu trả lời nằm ở sự chênh lệch tông màu, bóng đổ và điểm sáng.

Khi sử dụng ánh sáng trước (Front Lighting), chủ thể được chiếu sáng đều, các đường nét sẽ bị “bằng phẳng” hơn vì thiếu bóng đổ. Ngược lại, ánh sáng bên tạo ra sự phân chia rõ rệt giữa vùng sáng – tối, làm nổi bật những đường nét gồ ghề, vết lõm, kết cấu bề mặt… Từ đó, chủ thể trở nên sống động và chân thật hơn rất nhiều.

Trong chụp chân dung, ánh sáng bên có thể nhấn mạnh các đường nét mạnh mẽ như sống mũi, gò má, hoặc bờ vai. Với ảnh phong cảnh, nó khắc hoạ đường viền núi, tán cây, thảm cỏ – những thứ dễ “trôi” vào nền nếu ánh sáng quá phẳng.

Tạo bầu không khí kịch tính

Một bức ảnh thiếu chiều sâu chưa hẳn là “xấu”, nhưng nếu thiếu kịch tính thì thường sẽ nhạt nhoà và ít để lại ấn tượng. Ánh sáng bên được các nhà quay phim, nhiếp ảnh gia ưa chuộng bởi khả năng khuấy động cảm xúc thông qua sự tương phản đậm nét.

Khi một bên chủ thể được chiếu sáng rực rỡ trong khi bên kia chìm vào bóng tối, khung hình ngay lập tức mang lại cảm giác bí ẩn, gay cấn hoặc thậm chí hơi u ám, tuỳ theo cách kiểm soát cường độ sáng và độ tối. Trong điện ảnh, đây chính là thứ “gia vị” để kể chuyện mà lời thoại đôi khi không thể lột tả hết.

Ví dụ, nếu bạn muốn chụp một bức chân dung “tâm trạng” – Side Lighting là lựa chọn gần như không thể thiếu. Một nửa khuôn mặt sáng, nửa còn lại mất hút trong bóng tối, ánh mắt nhìn xa xăm, tất cả tạo nên hiệu ứng thị giác giàu cảm xúc, cuốn người xem vào câu chuyện đằng sau bức ảnh.

Làm nổi bật các đặc điểm của chủ thể

Bên cạnh chiều sâu và tính kịch tính, Side Lighting còn cực kỳ hữu ích nếu bạn muốn nhấn mạnh kết cấu và đặc điểm bề mặt.

Ánh sáng chiếu ngang sẽ lướt qua các chi tiết từ vết nhăn nhỏ, đường gờ, rãnh lõm… cho đến những sợi tóc, nếp gấp vải. Kết quả là các đặc điểm nhỏ nhất cũng có thể được làm bật lên một cách rõ ràng mà không cần phải chỉnh sửa phức tạp hậu kỳ.

Vì lý do này, các nhiếp ảnh gia phong cảnh rất chuộng Side Lighting, đặc biệt là trong “giờ vàng” thời điểm mặt trời mọc hoặc lặn. Lúc này, ánh sáng mặt trời có góc chiếu thấp, tạo ra bóng đổ dài và mềm mại, làm cho cảnh vật như rừng cây, đồi núi trở nên có kết cấu sống động hơn rất nhiều so với ánh sáng giữa trưa.

3. Cách sử dụng ánh sáng nhân tạo làm đèn chiếu sáng phụ

Sau khi hiểu rõ Side Lighting là gì và những lợi ích mà nó mang lại, bước tiếp theo chính là thực hành thiết lập ánh sáng, đây yếu tố then chốt quyết định ảnh chụp của bạn có đạt hiệu quả như mong muốn hay không.

Trong trường hợp bạn không thể tận dụng ánh sáng tự nhiên (hoặc muốn kiểm soát ánh sáng một cách tuyệt đối), việc dùng ánh sáng nhân tạo sẽ giúp bạn chủ động sắp đặt bố cục ánh sáng bên.

Đặt đèn ở vị trí 4 giờ hoặc 8 giờ

Một quy tắc phổ biến mà nhiều nhiếp ảnh gia khuyên dùng là tưởng tượng chủ thể là trung tâm của mặt đồng hồ. Theo đó, vị trí đặt đèn lý tưởng để tạo ánh sáng bên thường nằm ở khoảng 4 giờ hoặc 8 giờ, tuỳ bạn muốn chiếu sáng bên trái hay bên phải.

Khi đèn nằm ở vị trí này, ánh sáng sẽ chiếu chéo từ bên hông, tạo ra bóng đổ tự nhiên và độ tương phản đẹp mắt. Hãy thử xoay nhẹ nguồn sáng hoặc di chuyển chủ thể để quan sát hướng bóng đổ, đây chính là lúc bạn có thể tinh chỉnh ánh sáng để đạt được hiệu ứng mong muốn.

Đặt đèn ở vị trí 3 giờ hoặc 9 giờ

Nếu muốn Side Lighting cực gắt, hãy thử đặt đèn ngang hông ở vị trí 3 giờ hoặc 9 giờ. Lúc này, ánh sáng chiếu thẳng ngang bên, chia đôi chủ thể thành hai mảng sáng – tối rõ rệt.

Thiết lập này thường được dùng để nhấn mạnh các vết lõm, gờ nổi hoặc kết cấu phức tạp trên bề mặt chủ thể. Chẳng hạn, với chân dung, các đường nét khuôn mặt trở nên rõ ràng hơn; với vật thể, các chi tiết bề mặt như vân gỗ, nếp gấp vải, vết xước kim loại… đều hiện ra sống động hơn rất nhiều.

Tất nhiên, mức độ “gắt” hay “mềm” còn phụ thuộc vào khoảng cách đèn, cường độ ánh sáng và có dùng bộ khuếch tán hay không – điều này chúng ta sẽ bàn kỹ hơn ở phần mẹo chụp ảnh bên dưới.

4. Mẹo chụp ảnh với ánh sáng bên (Side Lighting)

Biết cách đặt đèn thôi chưa đủ, việc vận dụng linh hoạt các mẹo thực chiến sẽ giúp bạn kiểm soát tốt hơn kết quả cuối cùng. Dưới đây là những mẹo cực kỳ hữu ích mà bất cứ nhiếp ảnh gia nào, dù chuyên hay không chuyên cũng nên lưu lại.

Sử dụng góc 45 độ để có ánh sáng bên tốt nhất

Trong chụp ảnh chân dung, một mẹo “kinh điển” là đặt đèn chiếu sáng bên ở góc 45 độ so với chủ thể. Bạn hãy hình dung đường nối từ đèn đến mặt chủ thể tạo thành một góc xéo 45 độ – đây được xem là góc vàng để tạo ra độ tương phản đẹp mà không quá gắt.

Bên cạnh đó, hãy hướng chủ thể hơi quay mặt về phía nguồn sáng. Cách này không chỉ giúp chiếu sáng đều nửa khuôn mặt mà còn nhấn mạnh các đường nét đặc trưng như sống mũi, xương hàm hoặc nếp nhăn – yếu tố rất quan trọng nếu bạn muốn tạo tính chân thực cho bức ảnh.

Nếu bạn mong muốn một hiệu ứng bóng đổ mạnh, hãy tránh dùng bộ khuếch tán. Thay vào đó, hãy dùng nguồn sáng nhỏ và đặt xa để ánh sáng trở nên tập trung, gắt hơn. Đây chính là mẹo tạo độ tương phản tối đa cho các khung hình giàu sắc thái.

Tạo ánh sáng nhẹ nhàng phần bên chủ thể để giảm độ tương phản

Tuy nhiên, không phải lúc nào Side Lighting cũng phải “gắt gỏng”. Trong nhiều trường hợp, bạn chỉ muốn tạo sự phân chia nhẹ giữa vùng sáng – tối để hình ảnh vẫn giữ được vẻ mềm mại.

Mẹo ở đây là hãy bổ sung thêm nguồn sáng phụ, chẳng hạn như đèn phản sáng hoặc tấm hắt sáng. Đặt nó ở phía đối diện với nguồn sáng chính, bạn sẽ giảm bớt bóng đổ quá gắt mà không làm mất đi tính đặc trưng của ánh sáng bên.

Ngoài ra, nếu dùng đèn chính, hãy lắp thêm softbox hoặc các phụ kiện khuếch tán để ánh sáng “mềm” hơn. Softbox giúp phân tán ánh sáng đều, giảm bớt bóng cứng và mang lại bầu không khí dịu nhẹ hơn, đặc biệt phù hợp với ảnh chân dung phong cách tự nhiên.

Khi làm việc ngoài trời, thay vì di chuyển đèn, bạn có thể xoay chỉnh chủ thể. Bằng cách tránh ánh sáng bên quá trực diện, đưa chủ thể gần hơn với trục ống kính, ánh sáng tự nhiên sẽ phủ đều hơn và dịu hơn.

Mua Phần Mềm Bản Quyền Chính Hãng Giá Rẻ