10 tỉ USD cho chip AI: OpenAI đặt cược lớn để phá thế độc quyền của Nvidia

Trong những năm gần đây, trí tuệ nhân tạo đã trở thành từ khóa nóng nhất trong ngành công nghệ. Sự bùng nổ của các mô hình ngôn ngữ lớn như ChatGPT, Gemini hay Claude đã thay đổi cách con người làm việc, học tập và sáng tạo. Đằng sau sự kỳ diệu của AI là sức mạnh tính toán khổng lồ, được cung cấp bởi những con chip chuyên dụng. Chính những con chip này mới là “trái tim” thực sự của kỷ nguyên AI.

Nvidia hiện là cái tên gần như độc tôn trong lĩnh vực chip AI với các dòng GPU A100 và H100. Không có chúng, các mô hình AI khó lòng được huấn luyện và vận hành ở quy mô toàn cầu. Tuy nhiên, vị thế áp đảo ấy đang phải đối mặt với thách thức lớn khi OpenAI đã công bố kế hoạch phát triển chip AI tự thiết kế. Động thái này được đánh giá là sẽ làm rung chuyển toàn bộ ngành bán dẫn và mở ra một cuộc chiến mới trong làng công nghệ.

Theo Financial Times, OpenAI dự kiến sẽ sản xuất hàng loạt chip AI đầu tiên vào năm 2026, hợp tác cùng Broadcom, một trong những tập đoàn bán dẫn hàng đầu thế giới. Đây không chỉ là quyết định chiến lược về chi phí mà còn là bước đi nhằm khẳng định vị thế dẫn đầu và thoát khỏi sự phụ thuộc vào Nvidia. Cuộc chiến chip AI từ đây chính thức bước vào giai đoạn khốc liệt.

1. OpenAI và đơn hàng 10 tỉ USD liên quan tới chip AI

Trong nhiều tháng, tin đồn về việc OpenAI đang ấp ủ dự án chip riêng liên tục xuất hiện. Nhưng phải đến ngày 4 tháng 9, giới công nghệ mới có bằng chứng rõ ràng khi Broadcom công bố một đơn đặt hàng trị giá 10 tỉ USD từ một khách hàng giấu tên. Ngay lập tức, mọi suy đoán đều hướng về OpenAI.

Con số 10 tỉ USD không chỉ đơn thuần là một hợp đồng thương mại lớn, nó phản ánh quyết tâm thay đổi cuộc chơi của OpenAI. Với số tiền khổng lồ này, OpenAI có thể xây dựng một dây chuyền sản xuất chip AI hoàn chỉnh, từ khâu thiết kế, thử nghiệm đến sản xuất hàng loạt. Việc hợp tác với Broadcom, công ty đã có nhiều thập kỷ kinh nghiệm trong sản xuất chip mạng và chip hệ thống sẽ giúp OpenAI rút ngắn đáng kể thời gian hiện thực hóa kế hoạch.

Nếu dự đoán của các nhà phân tích là đúng, đây sẽ là một trong những đơn hàng chip lớn nhất trong lịch sử ngành bán dẫn, cho thấy OpenAI đã sẵn sàng dấn thân vào một lĩnh vực vốn cực kỳ khắc nghiệt. Bởi sản xuất chip không chỉ cần vốn mà còn đòi hỏi kiến thức sâu về vi kiến trúc, công nghệ bán dẫn và chuỗi cung ứng toàn cầu.

2. Ba động lực thúc đẩy OpenAI tự sản xuất chip

Quyết định tự sản xuất chip không phải xuất phát từ tham vọng đơn thuần. Nó là kết quả của hàng loạt sức ép và nhu cầu thực tế.

Thứ nhất là chi phí. Việc huấn luyện các mô hình AI như GPT-4 hay GPT-5 tiêu tốn một lượng khổng lồ GPU Nvidia. Mỗi GPU H100 có giá khoảng 25.000 đến 40.000 USD và một hệ thống huấn luyện hoàn chỉnh có thể cần tới hàng chục nghìn chiếc. Điều này khiến chi phí vận hành của OpenAI đạt mức hàng tỷ USD mỗi năm. Với chip tùy chỉnh, OpenAI có thể thiết kế các kiến trúc phần cứng tối ưu cho mô hình của mình, giúp giảm điện năng tiêu thụ và tăng hiệu suất. Khi tối ưu hóa theo nhu cầu riêng, chi phí tính toán sẽ giảm đi đáng kể, mang lại lợi thế lớn trong dài hạn.

Thứ hai là nguồn cung. Sau khi ChatGPT ra mắt, nhu cầu về GPU Nvidia tăng vọt toàn cầu. Các công ty khởi nghiệp, tập đoàn công nghệ và thậm chí cả các chính phủ đều đua nhau mua GPU để huấn luyện AI. Tình trạng khan hiếm nghiêm trọng đã khiến nhiều công ty phải chờ hàng tháng trời mới nhận được hàng. Ngay cả những gã khổng lồ như Microsoft hay Meta cũng phải tranh giành từng lô GPU. Đối với OpenAI, sự chậm trễ này không chỉ gây tổn thất kinh tế mà còn ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng đổi mới sản phẩm. Sở hữu chip riêng đồng nghĩa với việc không còn phải phụ thuộc hoàn toàn vào lịch cung ứng của Nvidia.

Động lực thứ ba và quan trọng nhất chính là sự độc lập chiến lược. Nvidia hiện nắm quyền kiểm soát không chỉ phần cứng mà còn cả hệ sinh thái phần mềm CUDA. Điều này đặt OpenAI vào thế bị động, khi mọi quyết định nâng cấp, định giá hay phân phối đều do Nvidia chi phối. Tự thiết kế chip là cách duy nhất để OpenAI giành lại sự chủ động, kiểm soát toàn bộ chuỗi giá trị từ phần mềm đến phần cứng. Điều này tương tự như cách Apple đã thành công khi tự thiết kế chip A-series và M-series, thay vì phụ thuộc vào Intel hay Qualcomm.

3. Bài học từ Google và Amazon

OpenAI không phải là công ty đầu tiên tự phát triển chip AI. Google đã đi trước một bước với dòng TPU (Tensor Processing Unit) được giới thiệu từ năm 2016. TPU được thiết kế riêng cho các tác vụ học máy, đặc biệt là mạng nơ-ron nhân tạo và hiện đã trở thành nền tảng chính trong Google Cloud. TPU giúp Google đạt hiệu năng cao hơn nhiều so với GPU truyền thống trong một số tác vụ, đồng thời giảm chi phí vận hành khổng lồ cho các dịch vụ như YouTube hay Google Search.

Amazon cũng đã bước vào sân chơi này với hai dòng chip AI tùy chỉnh: Inferentia và Trainium. Inferentia tập trung vào giai đoạn suy luận (inference), còn Trainium dành cho huấn luyện mô hình. Việc phát triển chip riêng giúp Amazon Web Services cung cấp dịch vụ đám mây AI với giá cạnh tranh, đồng thời kiểm soát chặt chẽ hơn về công nghệ.

Những trường hợp này cho thấy một thực tế rõ ràng: để duy trì vị thế dẫn đầu trong lĩnh vực AI, các công ty không thể phụ thuộc hoàn toàn vào Nvidia. Việc tự phát triển chip đã trở thành một xu hướng tất yếu, giống như một “tiêu chuẩn” không chính thức trong ngành. Với OpenAI, quyết định bước vào con đường này là một sự tiếp nối logic, đồng thời là lời khẳng định rằng họ muốn đứng ngang hàng với những gã khổng lồ công nghệ khác.

4. Cuộc chiến chip AI: Sự khốc liệt không chỉ nằm ở công nghệ

Ngành bán dẫn vốn đã khắc nghiệt và chip AI còn khốc liệt hơn gấp bội. Nvidia hiện chiếm hơn 80% thị phần chip AI toàn cầu, với doanh thu hàng chục tỉ USD chỉ trong một quý. Sức mạnh của Nvidia không chỉ đến từ phần cứng mà còn từ hệ sinh thái CUDA, một bộ công cụ lập trình đã trở thành chuẩn mực trong nghiên cứu AI.

Tuy nhiên, sự thống trị này cũng tạo ra điểm yếu. Giá chip Nvidia quá cao và nguồn cung hạn chế đã khiến nhiều công ty khó chịu. Đây chính là cơ hội cho OpenAI và các đối thủ khác chen chân. Nếu OpenAI thành công với chip AI tùy chỉnh, họ có thể giảm chi phí đáng kể, đồng thời tạo ra một hệ sinh thái phần mềm riêng, cạnh tranh trực tiếp với CUDA.

Cuộc chiến chip AI không chỉ xoay quanh công nghệ. Nó còn liên quan đến địa chính trị và chuỗi cung ứng toàn cầu. Mỹ, Trung Quốc và nhiều quốc gia khác đều đang cạnh tranh khốc liệt trong lĩnh vực bán dẫn. Các lệnh cấm xuất khẩu chip từ Mỹ sang Trung Quốc cho thấy tầm quan trọng chiến lược của lĩnh vực này. Việc OpenAI tự chủ được chip cũng giúp công ty giảm thiểu rủi ro từ các yếu tố chính trị và thương mại quốc tế.

5. Tham vọng và tương lai của OpenAI

Quyết định đầu tư vào chip AI không chỉ mang ý nghĩa chiến lược ngắn hạn, mà còn phản ánh tham vọng dài hạn của OpenAI. Công ty không muốn chỉ là một nhà phát triển phần mềm AI, mà muốn kiểm soát toàn bộ hạ tầng công nghệ. Với chip tùy chỉnh, OpenAI có thể tạo ra sự kết hợp tối ưu giữa phần mềm và phần cứng, mở đường cho những thế hệ mô hình AI mạnh mẽ hơn, hiệu quả hơn và rẻ hơn.

Trong tương lai, chúng ta có thể hình dung về một hệ sinh thái OpenAI khép kín, nơi chip, mô hình và dịch vụ đều do chính công ty kiểm soát. Điều này tương tự như cách Apple tạo ra sự gắn kết chặt chẽ giữa iPhone, iOS và chip A-series, từ đó tạo ra lợi thế vượt trội so với đối thủ.

Tuy nhiên, con đường này cũng đầy rẫy thách thức. Việc sản xuất chip bán dẫn đòi hỏi vốn đầu tư hàng chục tỉ USD, công nghệ tiên tiến và chuỗi cung ứng cực kỳ phức tạp. Ngay cả những tập đoàn lớn như Intel hay Samsung cũng nhiều lần gặp khó khăn trong quá trình phát triển chip mới. Đối với một công ty non trẻ như OpenAI, đây sẽ là một thử thách khổng lồ.

Dù vậy, với sự hậu thuẫn của Broadcom và tiềm lực tài chính từ Microsoft cùng các nhà đầu tư lớn, OpenAI có đủ cơ sở để theo đuổi tham vọng này. Quan trọng hơn, họ hiểu rằng nếu không hành động ngay bây giờ, vị thế dẫn đầu trong ngành AI có thể nhanh chóng bị lung lay.

6. Kết luận

Cuộc chiến chip AI đã chính thức bước vào giai đoạn mới khi OpenAI công bố kế hoạch sản xuất chip riêng. Đây không chỉ là một bước đi chiến lược để cắt giảm chi phí và đảm bảo nguồn cung, mà còn là sự khẳng định về tham vọng dài hạn.

Nếu thành công, OpenAI sẽ không chỉ cạnh tranh sòng phẳng với Nvidia mà còn đặt nền móng cho một hệ sinh thái AI toàn diện, nơi phần mềm và phần cứng gắn kết chặt chẽ. Cuộc đua này sẽ không dễ dàng nhưng nó chắc chắn sẽ định hình lại cán cân quyền lực trong ngành công nghệ toàn cầu.

Trong vài năm tới, khi những con chip đầu tiên của OpenAI ra mắt, cả thế giới sẽ chứng kiến một cuộc cạnh tranh nảy lửa giữa Nvidia, Google, Amazon và OpenAI. Và dù kết quả ra sao, người hưởng lợi cuối cùng sẽ chính là nhân loại, khi trí tuệ nhân tạo trở nên mạnh mẽ hơn, rẻ hơn và phổ biến hơn bao giờ hết.