Từ Bụi Thời Gian Trở Về Ánh Sáng: Vì Sao Giới Trẻ Mê Mẩn Nhiếp Ảnh Film?

Trong một kỷ nguyên mà mọi khoảnh khắc đều có thể được ghi lại trong nháy mắt bằng điện thoại thông minh, việc nhiếp ảnh film, một công nghệ gần như tưởng chừng đã lui vào dĩ vãng đang dần sống lại và trở thành xu hướng là một điều khiến nhiều người không khỏi ngạc nhiên. Thế nhưng, điều đó đang thực sự xảy ra. Không chỉ là sự hoài niệm về một thời đã qua, sự trở lại của nhiếp ảnh film đang mang một sắc thái rất riêng không ồn ào, không phô trương, mà lặng lẽ lan tỏa trong cộng đồng sáng tạo, đặc biệt là giới trẻ. Bài viết này sẽ đưa bạn đi qua hành trình khám phá lý do tại sao ảnh film đang "trỗi dậy" giữa thời đại số, những điều khiến nó trở nên hấp dẫn đến vậy và liệu bạn có nên bắt đầu chuyến phiêu lưu nhiếp ảnh của mình bằng cuộn film đầu tiên hay không.

1. Khi nhiếp ảnh film trở lại nhưng theo một cách khác

Sự trở lại của nhiếp ảnh film không mang dáng dấp của một cuộc phục hưng mang tính kỹ thuật. Nó không đi kèm với lời tuyên bố sẽ thay thế ảnh kỹ thuật số, càng không phải là nỗ lực để cạnh tranh trong cuộc chạy đua công nghệ. Điều đặc biệt ở sự trở lại lần này là cách mà film đã được tái khám phá như một phương tiện sáng tạo độc lập, chậm rãi, cảm xúc và mang tính cá nhân sâu sắc.

Không khó để nhận ra rằng nhiếp ảnh film đã từng là chuẩn mực, là lẽ thường. Từ thập niên 1950 đến đầu những năm 2000, mọi khoảnh khắc được ghi lại bằng một chiếc máy cơ, một cuộn film, được tráng rửa, in ra và lưu giữ như những kỷ vật có thể chạm vào. Khi ảnh số xuất hiện và nhanh chóng phổ biến, film bị xem là cồng kềnh, đắt đỏ và thiếu linh hoạt. Nhưng đó chỉ là một giai đoạn chuyển đổi.

Giờ đây, sau gần hai thập kỷ bị "gác lại", ảnh film trở lại trong vai trò hoàn toàn khác. Không còn là lựa chọn duy nhất để ghi lại hình ảnh, nó trở thành lựa chọn của những người muốn trải nghiệm, muốn kết nối lại với quy trình sáng tạo nguyên bản. Những chiếc máy film cũ được săn lùng khắp nơi, cuộn Kodak hay Fujifilm trở nên quý giá và những phòng lab từng im lìm bắt đầu hoạt động nhộn nhịp trở lại.

Sự trở lại lần này của film không giống như cũ. Những người dùng trẻ tuổi không mặn mà với việc giữ âm bản, họ quét film để chia sẻ kỹ thuật số. Những người lớn tuổi thì lại giữ lấy từng dải âm bản như một phần ký ức. Sự giao thoa giữa hai thế hệ, hai cách cảm nhận và sử dụng ảnh film, tạo nên một bức tranh đa dạng và đầy sức sống cho phong trào ảnh film hiện nay.

2. Vì sao giới trẻ quyết định quay lại với nhiếp ảnh film?

Không chỉ những người từng sống trong thời hoàng kim của film mới tìm về mà chính giới trẻ mới là nhân tố đưa film trở lại mạnh mẽ nhất. Họ là thế hệ kỹ thuật số nhưng cũng là thế hệ cảm xúc, luôn tìm kiếm những trải nghiệm “thật” trong một thế giới ngày càng số hóa.

Một trong những lý do chính khiến ảnh film hấp dẫn với người trẻ chính là tính chất chậm rãi và thủ công của nó. Từ việc chọn cuộn film, lắp máy, căn nét bằng tay, đo sáng, cho đến chờ đợi ảnh được tráng và quét, tất cả tạo nên một quy trình đầy ritual, như một nghi thức sáng tạo khiến người chụp gắn bó và trân trọng hơn thành quả.

Ảnh film không cho phép sự vội vàng. Không thể kiểm tra ngay ảnh vừa chụp, không thể chỉnh màu tức thời, càng không thể “delete” nếu không ưng ý. Điều đó đòi hỏi sự tin tưởng vào cảm quan và trực giác. Và chính vì giới hạn đó mà ảnh film khiến người ta sống thật hơn với từng khoảnh khắc, từng lần bấm máy.

Thêm vào đó, film cũng mang đến một giá trị thẩm mỹ đặc biệt. Những dải màu ấm áp, hạt film tự nhiên, ánh sáng loang lổ và cả những lỗi nhỏ không thể đoán trước, tất cả tạo nên một vẻ đẹp không hoàn hảo nhưng chân thật. Với nhiều bạn trẻ, đó là sự khác biệt giữa sản phẩm do con người tạo ra và những gì bị chi phối bởi thuật toán AI.

Ảnh film vì thế trở thành một cách để “ngắt kết nối” khỏi thế giới công nghệ. Nó như một làn gió ngược, một hành trình đi tìm bản sắc cá nhân thông qua một công cụ tưởng đã cũ nhưng lại đầy sức sống.

3. Ưu và nhược điểm của nhiếp ảnh film

Không có công nghệ nào là hoàn hảo và nhiếp ảnh film cũng không ngoại lệ. Dẫu mang lại những giá trị cảm xúc sâu sắc, film vẫn đi kèm với nhiều giới hạn về kỹ thuật, tài chính và sự thuận tiện. Nhưng chính trong sự giới hạn đó, đôi khi lại mở ra cơ hội để hiểu nhiếp ảnh một cách sâu sắc hơn.

Một trong những ưu điểm lớn nhất của film chính là chất lượng hình ảnh. Dải tần nhạy sáng của film, đặc biệt là film âm bản màu, cho phép giữ được chi tiết tốt trong vùng sáng mà không bị “cháy” như cảm biến số. Màu sắc từ film, tuỳ loại film và cách tráng, thường có độ trung thực, nhẹ nhàng và cảm xúc hơn so với ảnh kỹ thuật số.

Film cũng khuyến khích người chụp rèn luyện kỹ năng. Bởi vì bạn không thể kiểm tra ngay lập tức ảnh vừa chụp, nên mỗi lần bấm máy đều là một lần đánh cược với ánh sáng, bố cục và khoảnh khắc. Điều đó giúp bạn hiểu hơn về các yếu tố như khẩu độ, tốc độ, ISO, từ đó trở thành người kiểm soát hình ảnh thay vì phụ thuộc vào máy.

Tuy nhiên, mặt trái là chi phí không hề nhỏ. Một cuộn film hiện nay có giá dao động từ vài trăm đến hơn một triệu đồng, tuỳ loại. Thêm vào đó là chi phí tráng và scan, vốn cũng không hề rẻ. Với những ai muốn thử nghiệm hoặc chụp thường xuyên, đây là một yếu tố cần cân nhắc kỹ lưỡng.

Vấn đề bảo trì cũng không thể xem nhẹ. Những chiếc máy ảnh film hiện nay đều là máy cũ, phần lớn đã sản xuất từ 30–50 năm trước. Không phải nơi nào cũng có kỹ thuật viên đủ tay nghề để sửa chữa, bảo trì hay cân chỉnh. Những mẫu máy hoạt động tốt thường có giá cao và được xem như một món đồ sưu tầm quý giá.

Tuy nhiên, nếu bạn chọn đúng, chiếc máy ảnh film có thể không chỉ là công cụ, mà là người bạn đồng hành. Và vì giá trị của nó ít bị mất đi, bạn hoàn toàn có thể bán lại sau một thời gian sử dụng mà không thiệt hại nhiều, thậm chí có lời và đặc biệt với các dòng máy nổi tiếng như Leica, Nikon, Canon FD hoặc Contax.

4. Chậm lại để chụp tốt hơn

Chụp ảnh film không chỉ là một phương tiện để ghi lại hình ảnh, mà còn là một cách sống. Một phương pháp để chậm lại trong thời đại mà mọi thứ đều quá nhanh. Trong thế giới kỹ thuật số, bạn có thể chụp hàng trăm tấm ảnh mỗi ngày, chỉnh sửa chúng bằng phần mềm và đăng tải chỉ sau vài phút. Nhưng với film, bạn bị giới hạn. Và chính sự giới hạn đó khiến bạn phải suy nghĩ kỹ trước khi bấm máy.

Một cuộn film có thể chỉ có 24 hoặc 36 kiểu. Nghĩa là bạn phải chọn lọc. Bạn phải thật sự để ý ánh sáng, khung hình, khoảnh khắc. Bạn phải lắng nghe trực giác của mình nhiều hơn thay vì dựa vào màn hình. Điều này rèn luyện sự tập trung, kỷ luật và khả năng quan sát, những yếu tố cực kỳ quan trọng trong nhiếp ảnh.

Tôi từng chụp một cuộn film Kodak trong một chuyến đi rừng. Không thể nào quên được cảm giác khi chờ hơn hai tuần để nhận ảnh và trong đó có một tấm mà tôi dám chắc là mình đã "có" khoảnh khắc. Khi tấm ảnh ấy hiện ra, cảm giác sung sướng vượt xa mọi lần chỉnh sửa Lightroom hay lọc Instagram trước đó.

Nhiếp ảnh film tạo điều kiện để người chụp kết nối sâu hơn với chủ thể, với thiết bị và với chính mình. Không còn bị phân tán bởi những thông báo, ứng dụng hay màn hình, bạn trở lại với bản chất của việc chụp ảnh: nhìn, cảm nhận và kể lại một câu chuyện.

5. Có nên bắt đầu chụp ảnh film vào năm 2025?

Câu trả lời tuỳ thuộc vào điều bạn đang tìm kiếm trong nhiếp ảnh. Nếu bạn đơn thuần muốn có ảnh đẹp để chia sẻ nhanh chóng, film không phải là lựa chọn tối ưu. Nhưng nếu bạn khao khát một quá trình sáng tạo chậm rãi, đầy tính thủ công và gắn bó cảm xúc, thì nhiếp ảnh film xứng đáng được trải nghiệm, dù chỉ một lần.

Năm 2025 là thời điểm lý tưởng để bắt đầu. Bởi cộng đồng ảnh film hiện đang phát triển mạnh. Bạn có thể dễ dàng tìm thấy những hội nhóm trên mạng xã hội, nơi chia sẻ kiến thức từ những người đi trước, các shop chuyên máy ảnh film, các phòng lab chất lượng và cả những lớp học nhỏ về tráng film tại nhà.

Tuy nhiên, nên đi vào thế giới film với sự hiểu biết rõ ràng. Đừng kỳ vọng rằng chỉ cần cầm máy film là bạn sẽ chụp ra được những bức ảnh "có hồn". Hồn ảnh nằm ở tư duy, ở cảm xúc, ở sự kiên nhẫn và lắng nghe. Film chỉ là công cụ nhưng là một công cụ có khả năng khơi dậy bản năng sáng tạo sâu nhất trong mỗi người.

6. Ghi lại hành trình trở lại với nhiếp ảnh film

Sau hơn hai thập kỷ sống và làm việc trong môi trường số, tôi đã quyết định trở lại với nhiếp ảnh film như một cách để kết nối lại với chính mình. Không phải vì ảnh số không đủ tốt mà vì tôi muốn tìm lại cảm giác khi từng khung hình là một lần lựa chọn có ý thức, một lần tin tưởng vào đôi tay và ánh mắt.

Tôi bắt đầu bằng việc tìm một chiếc máy cũ Canon AE-1, một mẫu máy từng rất phổ biến, dễ dùng, nhỏ gọn. Cầm nó trong tay, cảm giác như được trở về tuổi 20, khi tôi lần đầu học nhiếp ảnh. Tôi mua vài cuộn Kodak Gold, tìm hiểu nơi tráng uy tín và bắt đầu chụp lại như thuở ban đầu.

Kế hoạch của tôi là ghi lại hành trình này thông qua một chuỗi bài viết, nơi tôi kể lại từng trải nghiệm: từ cuộn film đầu tiên bị underexposed, đến khoảnh khắc nhận được tấm ảnh khiến tôi gần như muốn bật khóc vì nhớ lại một ngày rất đẹp trong đời. Có thể tôi sẽ quay video, chia sẻ thêm về thiết bị, cách tráng tại nhà và những điều nhỏ nhặt nhưng đáng quý trong hành trình này.

Nếu bạn đang cân nhắc quay lại hoặc bắt đầu với ảnh film, tôi mong rằng bạn sẽ tìm được lý do đủ sâu sắc để gắn bó. Không cần phải có máy đắt tiền, không cần kỹ thuật xuất sắc chỉ cần một trái tim sẵn sàng lắng nghe, quan sát và yêu từng khoảnh khắc.

7. Kết luận

Sự trở lại của nhiếp ảnh film là một minh chứng mạnh mẽ rằng công nghệ dù có phát triển đến đâu, con người vẫn luôn khao khát cảm xúc, sự kết nối và những giá trị nguyên bản. Trong một thế giới đầy pixel và tốc độ, ảnh film như một nhịp lặng cần thiết, nơi ta dừng lại, quan sát và tạo nên điều gì đó thật sự của riêng mình.

Và nếu bạn đang tìm kiếm điều đó, hãy thử một cuộn film. Biết đâu, bạn sẽ tìm thấy một phiên bản khác của mình qua ống kính cũ kỹ và những bức ảnh không thể lặp lại lần hai.