Sam Altman lên tiếng: Thế giới đang lao vào “bong bóng AI”?

Trong nhiều thập kỷ qua, các làn sóng công nghệ lớn luôn gắn liền với những thời kỳ thăng hoa của thị trường và cũng không ít lần kết thúc bằng sự sụp đổ nặng nề. Thập niên 1990 chứng kiến bong bóng dotcom, khi hàng loạt công ty Internet non trẻ được bơm tiền đầu tư khổng lồ chỉ vì có gắn chữ “.com” trong tên, bất chấp chưa có mô hình kinh doanh bền vững. Kết quả, bong bóng vỡ đã cuốn phăng hàng nghìn doanh nghiệp và khiến thị trường chứng khoán Mỹ lao dốc. Hơn một thập kỷ sau, thế giới tiếp tục phải trải qua bong bóng bất động sản năm 2008, dẫn đến khủng hoảng tài chính toàn cầu.

1. Làn sóng đầu tư công nghệ và nỗi lo tiềm ẩn

Ngày nay, trí tuệ nhân tạo (AI) đang trở thành tâm điểm mới của thế giới công nghệ. Các công ty công nghệ lớn như Google, Amazon, Meta và Microsoft không ngừng đổ hàng trăm tỉ USD vào việc nghiên cứu, phát triển và triển khai các mô hình AI quy mô siêu lớn. Theo dự báo, chỉ trong năm 2025, tổng chi tiêu của nhóm “Big Tech” này vào AI có thể lên tới 364 tỉ USD, một con số khổng lồ chưa từng có trong lịch sử công nghệ.

Sam Altman, CEO của OpenAI, người đứng sau ChatGPT, đã không ngần ngại lên tiếng cảnh báo: “Liệu chúng ta có đang trong thời kỳ các nhà đầu tư quá phấn khích về AI không? Cá nhân tôi nghĩ là có.” Ông cho rằng dòng tiền đổ vào AI hiện nay có nhiều điểm tương đồng với giai đoạn đỉnh cao của bong bóng dotcom, khi kỳ vọng của nhà đầu tư vượt xa khả năng hiện thực mà công nghệ có thể mang lại trong ngắn hạn.

Một báo cáo từ Renaissance Macro Research cho thấy chi tiêu cho AI trong hai quý gần nhất đã đóng góp một phần quan trọng vào GDP của Mỹ. Đáng nói hơn, chi tiêu này thậm chí vượt cả tổng chi tiêu của người dân trong cùng kỳ, một thống kê chưa từng có tiền lệ. Sự lệch pha giữa đầu tư và tiêu dùng khiến nhiều chuyên gia lo ngại rằng AI đang bị thổi phồng quá mức. Nếu một biến cố bất ngờ xảy ra, chẳng hạn doanh thu không đạt kỳ vọng hoặc một công nghệ thay thế bất ngờ xuất hiện, bong bóng có thể vỡ và gây chấn động toàn cầu.

Điều khiến tình huống hiện tại trở nên phức tạp hơn chính là yếu tố chính trị và địa chính trị. Trong bối cảnh chính quyền Mỹ dưới thời Trump đã từng áp thuế quan toàn cầu, dòng vốn đầu tư có xu hướng rời bỏ các ngành sản xuất phụ thuộc xuất nhập khẩu để tìm đến công nghệ phần mềm như một “nơi trú ẩn an toàn”. Điều này khiến AI trở thành tâm điểm không chỉ về công nghệ mà còn cả về tài chính. Một số chuyên gia cảnh báo rằng nếu các tập đoàn công nghệ tiếp tục rót vốn ồ ạt mà chưa có chiến lược khai thác bền vững, nền kinh tế Mỹ và toàn cầu có thể phải đối mặt với những cú sốc dây chuyền.

Sam Altman vẫn khẳng định AI là một trong những bước tiến quan trọng nhất của nhân loại, có tiềm năng thay đổi mọi lĩnh vực từ y tế, giáo dục đến sản xuất. Tuy nhiên, ông cũng thừa nhận điều này không thể xảy ra trong ngày một ngày hai. AI cần nhiều năm, thậm chí nhiều thập kỷ để đạt đến mức độ trưởng thành và vì vậy kỳ vọng “ngay lập tức” mà các nhà đầu tư đặt ra hoàn toàn có thể phản tác dụng.

1.1. GPT-5 và bài học về sự vội vàng

Một minh chứng rõ ràng cho sự “quá nóng vội” chính là trường hợp GPT-5, mô hình ngôn ngữ thế hệ mới của OpenAI. Được kỳ vọng sẽ vượt trội so với GPT-4, GPT-5 lại khiến cộng đồng thất vọng khi mắc nhiều lỗi, thậm chí có lúc khiến ChatGPT trở nên kém thông minh hơn. Người dùng phàn nàn về việc chatbot đưa ra câu trả lời thiếu chính xác, rườm rà và đôi khi mâu thuẫn với chính nó.

Sam Altman sau đó thừa nhận OpenAI đã quá vội vàng trong việc phát hành GPT-5. Trước áp lực cạnh tranh từ Google Gemini, Anthropic Claude hay xAI của Elon Musk, OpenAI đã tung ra phiên bản mới mà chưa thực sự hoàn thiện. Hệ quả là công ty phải nhanh chóng điều chỉnh, cho phép người dùng quay lại sử dụng GPT-4o nếu không hài lòng với GPT-5.

Sự cố này không chỉ ảnh hưởng đến uy tín của OpenAI, mà còn phản ánh một vấn đề lớn hơn: trong cơn sốt AI hiện tại, nhiều công ty công nghệ dễ rơi vào tình trạng chạy đua phát hành sản phẩm mới để giữ vị thế trên thị trường, thay vì tập trung xây dựng giải pháp bền vững. Đây chính là biểu hiện thường thấy của một bong bóng, khi kỳ vọng thị trường lấn át thực tế công nghệ.

1.2. Yếu tố đạo đức và xã hội

Một khía cạnh khác cũng được Sam Altman đề cập là lo ngại về vấn đề đạo đức trong việc sử dụng AI. Ông thừa nhận có những người dùng có thói quen kỳ lạ với ChatGPT, thậm chí lo sợ chatbot có thể bị biến thành một công cụ phục vụ mục đích tình dục. Tuy nhiên, Altman nhấn mạnh: ChatGPT sẽ không bao giờ trở thành một “robot tình dục” và OpenAI không bao giờ đi theo con đường đó.

Lập trường này cho thấy OpenAI vẫn muốn giữ hình ảnh của mình như một công ty công nghệ định hình tương lai theo hướng tích cực, khác biệt với những mô hình AI bị chỉ trích là khai thác ham muốn hoặc sự tò mò của con người để kiếm lợi nhuận.

2. ChatGPT sẽ sớm vượt Facebook, Instagram về lượng người dùng

Nếu như phần đầu là những lo ngại về “bong bóng AI”, thì phần tiếp theo lại hé lộ một sự thật thú vị: bất chấp những hoài nghi, ChatGPT vẫn đang phát triển với tốc độ chóng mặt.

Sam Altman tiết lộ rằng ChatGPT hiện có khoảng 700 triệu người dùng hàng tuần, một con số khổng lồ nếu so với tuổi đời còn khá non trẻ của sản phẩm. Với đà tăng trưởng này, ChatGPT đã lọt vào top 5 nền tảng phổ biến nhất thế giới, chỉ đứng sau Google, YouTube, Facebook, Instagram. Ông dự đoán không lâu nữa, ChatGPT có thể vượt Facebook và Instagram để vươn lên top 3, trở thành một trong những nền tảng có sức ảnh hưởng lớn nhất hành tinh.

Đây là một cột mốc quan trọng không chỉ với OpenAI mà còn với toàn ngành công nghệ. Facebook và Instagram đã từng là biểu tượng cho sự bùng nổ của mạng xã hội nhưng giờ đây, một chatbot AI có thể vượt mặt chúng về mức độ phổ biến. Điều này phản ánh sự thay đổi căn bản trong thói quen người dùng: thay vì chỉ chia sẻ hình ảnh hay tương tác xã hội, hàng trăm triệu người đang tìm đến AI để học tập, làm việc, giải trí và thậm chí tìm kiếm sự đồng hành.

Tuy nhiên, sự tăng trưởng thần tốc này cũng đặt ra nhiều thách thức cho OpenAI. Sam Altman thừa nhận công ty đang phải đối mặt với tình trạng quá tải máy chủ, dẫn đến việc nhiều lúc ChatGPT phản hồi chậm hoặc gián đoạn. Việc phát triển mô hình tốt hơn, lớn hơn bị cản trở vì OpenAI “không có đủ máy chủ để thực hiện các tính toán cần thiết”.

Trong tương lai, OpenAI có thể phải chi hàng nghìn tỉ USD cho việc xây dựng các trung tâm dữ liệu khổng lồ. Điều này đặt ra câu hỏi: liệu một công ty tư nhân có thể gánh nổi chi phí hạ tầng khổng lồ để duy trì sự phát triển của AI toàn cầu, hay cần sự tham gia của chính phủ và các định chế tài chính lớn?

2.1. Đối đầu với Elon Musk và AI Grok

Trong cuộc phỏng vấn, Sam Altman không ngần ngại chỉ trích Elon Musk và AI Grok. Ông mỉa mai rằng chẳng bao lâu nữa, Musk sẽ biến Grok thành một công ty sản xuất robot tình dục phong cách hoạt hình. Dù mang tính châm biếm, phát ngôn này cũng phản ánh sự cạnh tranh gay gắt trong ngành AI.

Musk, người từng là đồng sáng lập OpenAI, nay lại trở thành một trong những đối thủ lớn nhất với Altman. Sự khác biệt về tầm nhìn, một bên tập trung vào xây dựng công cụ hữu ích, một bên thiên về sản phẩm mang tính giải trí và gây tranh cãi cho thấy tương lai ngành AI sẽ chứng kiến nhiều cuộc đối đầu kịch tính.

2.2. Tầm nhìn dài hạn của OpenAI

Không dừng lại ở ChatGPT, OpenAI đang ấp ủ nhiều dự án khác. Sam Altman tiết lộ công ty muốn phát triển giao diện não máy tính, một công nghệ có thể cạnh tranh trực tiếp với Neuralink của Elon Musk. Nếu thành công, đây sẽ là bước đột phá đưa con người tiến gần hơn đến viễn cảnh “kết nối trực tiếp với máy tính bằng suy nghĩ”.

Ngoài ra, OpenAI cũng đang quan tâm đến việc mở rộng sang các lĩnh vực ngoài AI truyền thống. Một trong những ý tưởng táo bạo là mua lại trình duyệt Chrome của Google nếu Alphabet buộc phải bán trình duyệt này trong tương lai. Điều này cho thấy OpenAI không chỉ muốn dừng lại ở việc cung cấp chatbot mà còn muốn trở thành một “cổng vào Internet”, nơi người dùng tìm kiếm, làm việc, giải trí và kết nối trực tiếp với AI.

2.3. ChatGPT và sự thay đổi xã hội

Sự phổ biến ngày càng tăng của ChatGPT không chỉ là một thành tựu công nghệ mà còn là một hiện tượng xã hội. Với hơn 700 triệu người dùng hàng tuần, ChatGPT đang thay đổi cách con người học tập, làm việc và sáng tạo. Học sinh, sinh viên sử dụng ChatGPT để giải bài tập và học ngoại ngữ. Nhân viên văn phòng dựa vào chatbot để viết email, báo cáo. Nhà sáng tạo nội dung khai thác AI để lên ý tưởng, chỉnh sửa văn bản, thậm chí tạo video.

Tuy nhiên, điều này cũng đặt ra câu hỏi: liệu con người có đang trở nên phụ thuộc quá nhiều vào AI? Liệu một thế hệ mới sẽ lớn lên mà không còn khả năng viết lách, tư duy phản biện khi tất cả đều do chatbot thực hiện? Đây là những thách thức xã hội mà không chỉ OpenAI mà toàn thế giới cần suy ngẫm.

AI đang mở ra kỷ nguyên mới với nhiều cơ hội chưa từng có nhưng đồng thời cũng tiềm ẩn nguy cơ trở thành một “bong bóng” công nghệ. Như Sam Altman nhấn mạnh, thành công thật sự của AI không đến từ những khoản đầu tư khổng lồ hay sự cường điệu, mà từ giá trị bền vững nó mang lại cho xã hội. Con đường phía trước đòi hỏi sự thận trọng, minh bạch và định hướng đúng đắn, để AI thực sự là động lực thúc đẩy tiến bộ, thay vì trở thành nguyên nhân của khủng hoảng.