Nguy cơ tiềm ẩn khi vừa sạc vừa dùng điện thoại mà ít ai biết

Trong nhịp sống hiện đại, smartphone đã trở thành vật bất ly thân của hàng tỷ người trên thế giới. Không chỉ là phương tiện liên lạc, điện thoại thông minh còn đóng vai trò như một chiếc máy tính thu nhỏ giúp chúng ta giải trí, học tập và làm việc mọi lúc, mọi nơi. Cũng vì vậy, nhu cầu sử dụng smartphone liên tục khiến thời lượng pin trở thành mối quan tâm hàng đầu. Khi pin yếu, đa số người dùng có xu hướng cắm sạc và tiếp tục sử dụng máy, bất kể là để nhắn tin, xem phim, lướt mạng xã hội hay chơi game. Điều này đã trở thành một thói quen rất phổ biến.

Thế nhưng, câu hỏi đặt ra là: Việc sử dụng smartphone trong khi sạc có thực sự an toàn hay không? Có phải những lo ngại về cháy nổ, pin chai hay giảm hiệu suất máy là đúng sự thật? Nhiều người vẫn chưa thực sự hiểu rõ về tác động của hành động tưởng như vô hại này. Đặc biệt, với sự phổ biến của công nghệ sạc nhanh ngày nay, nguy cơ tiềm ẩn càng trở nên đáng chú ý hơn khi điện áp và nhiệt lượng trong quá trình sạc có thể cao hơn nhiều so với trước. Để tìm câu trả lời chính xác, chúng ta cần phân tích sâu các yếu tố liên quan đến pin, nhiệt độ, cơ chế hoạt động của smartphone và những rủi ro tiềm tàng khi vừa sạc vừa sử dụng. Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ bản chất vấn đề và đưa ra lời khuyên đúng đắn để sử dụng smartphone an toàn, bền bỉ hơn.

1. Mối nguy hiểm từ việc vừa sử dụng smartphone vừa sạc pin

Khi smartphone hoạt động, đặc biệt là với các tác vụ nặng, nhiều bộ phận phần cứng sẽ phải làm việc với cường độ cao. Bộ xử lý trung tâm (CPU) và bộ xử lý đồ họa (GPU) là hai thành phần tiêu tốn năng lượng lớn nhất, đồng thời cũng là nơi tỏa nhiệt nhiều nhất. Trong điều kiện hoạt động bình thường, các nhà sản xuất đã thiết kế cơ chế tản nhiệt để giữ cho máy ở mức an toàn. Tuy nhiên, khi vừa sạc vừa sử dụng, lượng nhiệt sinh ra tăng lên đáng kể, bởi quá trình sạc cũng tạo ra nhiệt năng từ pin và mạch điện.

Theo các nghiên cứu và thử nghiệm thực tế, khi xử lý các tác vụ nặng như chơi game 3D, quay phim độ phân giải 4K hoặc xem video trực tuyến liên tục, nhiệt độ CPU có thể đạt đến 60–70°C. Trong trường hợp vừa sạc vừa sử dụng, nhiệt độ này có thể tăng cao hơn, thậm chí chạm ngưỡng 75°C hoặc hơn tùy điều kiện môi trường và loại bộ sạc. Nhiệt độ cao không chỉ gây khó chịu khi cầm nắm mà còn dẫn đến những hậu quả nghiêm trọng hơn đối với linh kiện và pin.

Một cơ chế bảo vệ được tích hợp trong hầu hết các smartphone là tự động hạ xung nhịp CPU, giảm độ sáng màn hình hoặc giảm tần số quét để hạn chế nhiệt lượng. Đây là lý do vì sao bạn có thể thấy máy bị giật, lag, giảm hiệu suất đáng kể khi vừa sạc vừa chơi game. Nhưng nếu tình trạng này kéo dài, việc giảm hiệu suất chỉ là biện pháp tạm thời, hậu quả lâu dài chính là sự xuống cấp nhanh chóng của pin và các linh kiện điện tử.

Pin lithium-ion, loại pin phổ biến trên smartphone, vốn nhạy cảm với nhiệt độ cao. Khi pin bị nóng thường xuyên, các phản ứng hóa học bên trong diễn ra nhanh hơn, gây ra sự hình thành các cấu trúc không mong muốn làm giảm khả năng lưu trữ điện tích. Nói cách khác, pin sẽ bị chai và giảm dung lượng sớm hơn dự kiến. Trong trường hợp nghiêm trọng hơn, nhiệt độ quá cao có thể gây ra hiện tượng thoát nhiệt (thermal runaway) có thể dẫn tới cháy nổ. Dù đây là trường hợp hiếm nhưng nó đã xảy ra trong thực tế và hậu quả có thể vô cùng nguy hiểm.

Ngoài ra, khi vừa sạc vừa sử dụng, dây cáp và cổng sạc cũng chịu áp lực cơ học nhiều hơn. Người dùng thường cầm máy xoay nhiều hướng trong lúc chơi game hoặc lướt web, vô tình tạo lực tác động lên cổng kết nối. Về lâu dài, việc này có thể làm lỏng cổng USB hoặc gây hỏng các chân kết nối trên bo mạch chủ, dẫn đến tình trạng sạc chập chờn hoặc không nhận sạc. Sửa chữa cổng sạc hay thay bo mạch chủ không chỉ tốn kém mà còn tiềm ẩn nguy cơ ảnh hưởng tới các bộ phận khác.

Một rủi ro nữa ít được nhắc tới là nguồn điện không ổn định hoặc bộ sạc kém chất lượng. Nếu bộ sạc không có mạch bảo vệ, khi vừa sạc vừa sử dụng, dòng điện dao động có thể gây ra chập điện, quá áp. Một số trường hợp tai nạn điện giật đã được ghi nhận, dù tỉ lệ rất thấp nhưng phần lớn liên quan đến việc dùng bộ sạc trôi nổi không rõ nguồn gốc.

2. Vậy có nên sử dụng smartphone khi sạc hay không?

Câu hỏi “có nên dùng điện thoại khi đang sạc hay không?” thường được nhắc đến rất nhiều nhưng không có câu trả lời “có” hoặc “không” đơn giản. Vấn đề thực sự nằm ở tần suất, cách sử dụng và tình trạng thiết bị.

Nếu bạn chỉ thỉnh thoảng nghe một cuộc gọi gấp, trả lời tin nhắn khẩn hoặc kiểm tra nhanh thông báo trong lúc sạc, điều này gần như không gây ra nguy hại lớn. Các nhà sản xuất smartphone hiện nay đều trang bị nhiều mạch bảo vệ an toàn như: kiểm soát dòng điện vào pin, giới hạn nhiệt độ và ngắt sạc tự động khi pin đầy. Điều này giúp hạn chế rủi ro khi người dùng phải thao tác trong thời gian ngắn.

Tuy nhiên, vấn đề nảy sinh khi thói quen vừa sạc vừa sử dụng trở thành hoạt động hàng ngày, đặc biệt với các tác vụ nặng như: chơi game đồ họa cao, xem phim trực tuyến nhiều giờ, quay video độ phân giải lớn hoặc chạy đa nhiệm liên tục. Lúc này, điện thoại phải vừa nạp vừa xả năng lượng, khiến pin hoạt động với cường độ cao hơn mức thiết kế. Kết quả là:

Pin nhanh chai: các tế bào pin lithium-ion bị thoái hóa nhanh hơn do nhiệt độ và dòng điện bất ổn định.

Cổng sạc và mạch nguồn dễ hỏng: dòng điện dao động liên tục và nhiệt độ cao có thể làm giảm tuổi thọ linh kiện.

Hiệu năng giảm rõ rệt: máy dễ bị nóng, throttling (giảm xung CPU/GPU) để hạ nhiệt, gây giật lag.

Trong thực tế, không ít người phải thay pin hoặc thậm chí đổi điện thoại mới chỉ sau 1–2 năm vì duy trì thói quen vừa sạc vừa sử dụng. Điều này gây tốn kém không cần thiết.

Vì vậy, lời khuyên tối ưu là:

• Hãy để điện thoại nghỉ ngơi khi sạc và sử dụng lại khi pin đầy hoặc ít nhất đạt mức 80%.
• Nếu thật sự bắt buộc phải dùng, hãy giới hạn thời gian và loại tác vụ, tránh chơi game hay xem video lâu.
• Luôn đảm bảo môi trường sạc thoáng mát và dùng sạc chính hãng để tránh rủi ro về điện áp.

3. Cách giảm thiểu rủi ro khi buộc phải sử dụng smartphone trong lúc sạc

Việc thay đổi thói quen không hề dễ dàng, nhất là với những người làm việc online liên tục hoặc phải xử lý công việc khẩn cấp qua điện thoại. Trong tình huống này, có thể áp dụng những cách sau để giảm thiểu rủi ro:

Hạn chế tác vụ sinh nhiệt cao:
Tránh chơi game 3D, quay video 4K, phát trực tiếp (livestream) hoặc gọi video trong thời gian dài. Những hoạt động này khiến CPU, GPU và pin đều nóng lên nhanh chóng, cộng với nhiệt từ quá trình sạc, sẽ làm thiết bị nóng gấp nhiều lần.

Sử dụng bộ sạc chất lượng và đúng chuẩn:
Luôn dùng sạc và cáp chính hãng hoặc được chứng nhận an toàn (MFi, UL…). Các bộ sạc rẻ, trôi nổi thường không có mạch bảo vệ, dẫn đến nguy cơ quá áp, đoản mạch và cháy nổ. Đã có nhiều trường hợp được ghi nhận về cháy nổ do sạc kém chất lượng.

Giữ điện thoại trong môi trường thoáng mát:
Tránh để máy sạc dưới gối, trên chăn hoặc trong phòng quá nóng. Các bề mặt mềm giữ nhiệt rất lâu và còn che kín khe tản nhiệt của thiết bị. Nếu có thể, hãy tháo ốp lưng (đặc biệt là loại dày) trong lúc sạc để giúp máy tản nhiệt tốt hơn.

Quan sát các dấu hiệu bất thường:
Nếu điện thoại có dấu hiệu quá nóng, xuất hiện mùi khét, phồng pin hoặc sạc quá chậm, hãy lập tức ngắt sạc và đưa đến trung tâm bảo hành. Đây là những dấu hiệu cảnh báo nghiêm trọng. Không nên cố dùng tiếp vì rủi ro cháy nổ có thể xảy ra bất cứ lúc nào.

Sạc thông minh hơn:

• Nếu có điều kiện, hãy dùng cáp sạc dài hơn để máy có thể đặt ở vị trí thoáng mát mà không gây vướng víu khi cần sử dụng nhẹ.
• Sạc gián đoạn: ví dụ khi pin còn 30-40%, sạc đến 70-80% rồi rút ra dùng, tránh vừa cắm vừa xả liên tục.
• Một số máy hỗ trợ sạc nhanh thông minh và giới hạn sạc 80-90% ban đêm, hãy tận dụng để giảm stress cho pin.

Việc áp dụng những biện pháp này không chỉ bảo vệ tuổi thọ pin và linh kiện mà còn giúp giảm thiểu nguy cơ cháy nổ, bảo đảm an toàn cho chính bạn và gia đình.

4. Kết luận

Việc sử dụng smartphone trong khi sạc không phải lúc nào cũng gây nguy hiểm ngay lập tức. Nhưng nếu biến nó thành thói quen thường xuyên, bạn đang rút ngắn tuổi thọ pin và tăng nguy cơ gặp sự cố về phần cứng. Đặc biệt, với các công nghệ sạc nhanh hiện nay, dòng điện và nhiệt lượng cao hơn trước rất nhiều, nên càng cần thận trọng. Hãy nhớ rằng smartphone là thiết bị điện tử tinh vi và pin lithium-ion không phải loại năng lượng vô tận. Việc chăm sóc đúng cách sẽ giúp bạn sử dụng thiết bị bền bỉ hơn, tránh được nhiều rủi ro không đáng có. Thỉnh thoảng sử dụng khi sạc là chấp nhận được nhưng hãy hạn chế các tác vụ nặng và ưu tiên để máy nghỉ trong lúc sạc. Nếu bạn thực hiện đúng cách, vừa đảm bảo an toàn cho bản thân, vừa kéo dài tuổi thọ cho thiết bị.