Mới Bắt Đầu Học Nhiếp Ảnh? Đây Là Những Điều Bạn Tuyệt Đối Không Thể Bỏ Qua

Nhiếp ảnh là một hành trình dài, vừa mang tính nghệ thuật, vừa đòi hỏi kiến thức kỹ thuật vững chắc. Đối với người mới bắt đầu, thế giới nhiếp ảnh có thể giống như một mê cung rối rắm với hàng loạt khái niệm, thiết bị, phong cách và trường phái. Điều đó dễ khiến bạn bối rối, thậm chí nản lòng ngay từ những bước đi đầu tiên. Tuy nhiên, sự phát triển mạnh mẽ của internet cùng với cộng đồng nhiếp ảnh ngày càng lớn mạnh đã mang đến vô vàn tài nguyên học tập, công cụ hỗ trợ và lộ trình phát triển rõ ràng cho bất kỳ ai có đam mê ghi lại thế giới qua ống kính.

Vậy người mới bắt đầu nên học từ đâu, chọn lựa tài nguyên như thế nào và cách thực hành ra sao để không rơi vào trạng thái “ngợp thông tin”? Bài viết dưới đây sẽ cung cấp cho bạn một lộ trình học nhiếp ảnh có hệ thống, kết hợp giữa lý thuyết và thực hành, để bạn có thể phát triển kỹ năng một cách hiệu quả, bài bản và bền vững.

1. Loạt video “Giới thiệu về Nhiếp Ảnh” của DPReview

Một trong những lựa chọn lý tưởng nhất cho người mới bắt đầu chính là chuỗi video “Giới thiệu về Nhiếp Ảnh” (Introduction to Photography) được sản xuất bởi DPReview, một trong những nền tảng đánh giá thiết bị và giáo dục nhiếp ảnh có uy tín nhất trên thế giới.

Dù có thể ban đầu bạn chưa hiểu rõ sự khác biệt giữa các thông số như khẩu độ, tốc độ màn trập, ISO… thì cũng không cần lo lắng. Chuỗi video này được biên soạn để giúp người học dần tiếp cận từng khái niệm cơ bản một cách mạch lạc, dễ hiểu nhưng vẫn đảm bảo độ chính xác tuyệt đối. Mỗi chủ đề được xây dựng như một “viên gạch nhỏ” góp phần tạo nên nền tảng vững chắc cho kiến thức nhiếp ảnh của bạn. Chẳng hạn, bạn sẽ biết rõ "Tốc độ màn trập là gì?", tại sao nó lại ảnh hưởng đến ảnh bị nhòe hay đóng băng chuyển động và phải điều chỉnh như thế nào trong điều kiện ánh sáng khác nhau.

Không chỉ dừng lại ở nhiếp ảnh tĩnh, DPReview còn lồng ghép thêm những nội dung mở rộng cho người muốn tìm hiểu về quay video bằng máy ảnh, từ cách tối ưu cài đặt cho đến cân bằng trắng và âm thanh. Sự đa dạng và hệ thống trong chuỗi video này giúp bạn không chỉ học “cách sử dụng máy ảnh” mà còn hiểu “vì sao cần sử dụng như vậy”.

Ngoài video, DPReview còn đầu tư hàng trăm bài viết chuyên sâu, đặc biệt hữu ích với người mới bắt đầu. Các chuyên mục như "Hướng dẫn du lịch nhiếp ảnh", "Cách chăm sóc thiết bị", hay "So sánh thiết bị cho người mới" đều được biên tập kỹ lưỡng. Điều đáng trân trọng là đội ngũ của DPReview luôn nhấn mạnh yếu tố học đúng từ đầu, điều tưởng chừng đơn giản nhưng lại là yếu tố sống còn để tránh tạo ra thói quen sai lệch sau này.

Tất cả nội dung của họ đều có thể truy cập miễn phí qua kênh YouTube chính thức và trang web DPReview.com. Đây là nơi mà bạn có thể học nhiếp ảnh một cách bài bản, hiện đại và tiết kiệm chi phí tối đa.

2. Khai thác nguồn tài liệu từ website của các hãng và nhà bán lẻ thiết bị

Một điều mà rất ít người mới học nhiếp ảnh nhận ra là các hãng sản xuất máy ảnh không chỉ đơn thuần bán thiết bị, mà họ còn là những “trường học” đáng tin cậy với hệ thống tài liệu chuyên nghiệp. Các tên tuổi lớn như Canon, Nikon, Sony và Tamron đều có hẳn các chuyên trang dành cho người mới với nội dung được đầu tư kỹ lưỡng về mặt hình ảnh lẫn lý thuyết.

Chẳng hạn, Canon có nền tảng Canon Learning nơi bạn có thể tìm thấy hàng chục bài viết và video hướng dẫn từ cấp độ căn bản đến nâng cao. Tương tự, Nikon Learn & Explore là kho dữ liệu lớn về kỹ thuật chụp ảnh, bố cục, sáng tạo ánh sáng và thậm chí là hậu kỳ ảnh. Trong khi đó, Sony lại nổi bật với các loạt video trải nghiệm thực tế cùng nhiếp ảnh gia chuyên nghiệp, giúp người học hình dung rõ hơn về các tình huống thực tế.

Một ví dụ đáng chú ý là Tamron University, nơi tổ chức các lớp học miễn phí, đôi khi theo hình thức online workshop, có giảng viên là những nhiếp ảnh gia chuyên nghiệp chia sẻ thực tế công việc, cách xử lý tình huống trong điều kiện môi trường khắc nghiệt và kinh nghiệm cá nhân quý giá.

Ngoài các nhà sản xuất, những nhà bán lẻ thiết bị nhiếp ảnh lớn như B&H Photo Video hay Adorama cũng sở hữu hệ thống nội dung đáng nể. Đặc biệt, chuyên mục Explora của B&H là một kho kiến thức đa dạng với đủ mọi thể loại bài viết: từ hướng dẫn thiết bị, mẹo sáng tạo trong chụp ảnh, đánh giá ống kính, cho đến các câu chuyện hậu trường hấp dẫn từ nhiếp ảnh gia khắp nơi trên thế giới.

Blog của Adorama cũng rất hữu ích, đặc biệt nếu bạn quan tâm đến các chủ đề như xử lý ảnh, đánh giá thiết bị theo nhu cầu chụp thực tế hoặc mẹo khai thác tối đa hiệu năng của thiết bị. Điều đáng nói là tất cả những nội dung này hoàn toàn miễn phí và được cập nhật đều đặn theo xu hướng công nghệ mới nhất.

3. Đọc sách

Dù thế giới đang ngày càng ưa chuộng video và mạng xã hội nhưng không có gì có thể thay thế được sức mạnh của việc đọc sách, nhất là trong lĩnh vực đòi hỏi chiều sâu lý luận như nhiếp ảnh. Đọc sách cho phép bạn tiếp thu kiến thức một cách chậm rãi, có hệ thống và sâu sắc hơn nhiều so với việc chỉ xem qua video hay nghe podcast.

Một số cuốn sách cơ bản mà người mới học nhiếp ảnh nên tìm đọc có thể kể đến:

"Photography" của Barbara London, Jim Stone và John Upton: Đây được xem là một trong những giáo trình nhiếp ảnh kinh điển, được giảng dạy tại nhiều trường nghệ thuật và nhiếp ảnh trên thế giới. Sách bao quát đầy đủ các yếu tố: từ cơ chế vận hành máy ảnh, ánh sáng, bố cục cho đến kỹ thuật in ảnh và tổ chức dự án nhiếp ảnh.

"Digital Photography Complete Course" của David Taylor: Cuốn sách này chia toàn bộ nội dung thành các khóa học theo tuần, với cấu trúc rõ ràng, hình ảnh minh họa thực tế và các bài tập cụ thể. Nó phù hợp cho cả người học độc lập lẫn người muốn có lộ trình học rõ ràng trong 2–3 tháng đầu tiên.

Ngoài giáo trình kỹ thuật, người mới cũng nên tiếp cận sách ảnh, tức là tuyển tập các tác phẩm của các nhiếp ảnh gia nổi tiếng. Nhìn vào những bức ảnh đỉnh cao không chỉ để chiêm ngưỡng cái đẹp, mà còn để học cách bố cục, lựa chọn ánh sáng, quản lý màu sắc và truyền tải cảm xúc. Dành thời gian quan sát ảnh tốt còn giúp bạn phát triển khả năng “đọc ảnh” – một kỹ năng quan trọng không kém việc bấm máy.

4. Tham gia lớp học hoặc workshop

Không phải ai cũng có thể tự học thành công, nhất là khi phải đối mặt với hàng loạt câu hỏi không có lời giải rõ ràng. Trong trường hợp đó, một lớp học nhiếp ảnh có người hướng dẫn sẽ giúp bạn tiết kiệm được rất nhiều thời gian thử sai. Việc có giảng viên theo sát, được đặt câu hỏi trực tiếp, nhận phản hồi chi tiết cho từng bức ảnh sẽ giúp bạn hiểu sâu và sửa sai nhanh hơn rất nhiều so với việc học một mình.

Nhiều trường cao đẳng cộng đồng (community college) ở Mỹ và các quốc gia phát triển có mở các khóa học nhiếp ảnh căn bản với chi phí vừa phải, thời lượng từ vài tuần đến một học kỳ. Nếu bạn ở Việt Nam, có thể tìm đến các trung tâm đào tạo nhiếp ảnh uy tín tại TP.HCM, Hà Nội như Lớp Nhiếp Ảnh của Viện Nhiếp Ảnh & Thiết Kế ADS, Saigon Photography Club hay các lớp đào tạo ngắn hạn từ các nhiếp ảnh gia độc lập.

Nếu bạn không có điều kiện học trực tiếp, thì hình thức học online qua các nền tảng như Coursera, Udemy, Skillshare hay Domestika là giải pháp thay thế hoàn hảo. Một ví dụ điển hình là Maine Media Workshops, tổ chức các khóa đào tạo nhiếp ảnh online rất chuyên sâu, bao gồm cả ảnh phong cảnh, chân dung, báo chí và hậu kỳ.

Ngoài ra, các workshop ngắn hạn kéo dài 2–3 ngày hoặc 1 tuần là lựa chọn lý tưởng để vừa học vừa thực hành cường độ cao. Những workshop này thường được tổ chức tại các điểm chụp thực tế (đồi núi, biển, di tích, khu đô thị…) nên mang lại trải nghiệm sống động và tạo điều kiện kết nối với cộng đồng những người có chung đam mê.

5. Sử dụng mạng xã hội một cách chọn lọc và tỉnh táo

Không thể phủ nhận rằng mạng xã hội là nơi mang lại một khối lượng kiến thức khổng lồ cho người học nhiếp ảnh. Các nền tảng như YouTube, Instagram, Reddit, TikTok hay Pinterest có rất nhiều nội dung hướng dẫn, đánh giá thiết bị và chia sẻ kinh nghiệm từ cả chuyên gia lẫn người dùng thông thường.

Tuy nhiên, điểm mạnh này cũng chính là con dao hai lưỡi nếu bạn không biết chọn lọc. Không ít nội dung chỉ là trải nghiệm cá nhân, thiếu cơ sở lý thuyết hoặc thậm chí sai lệch hoàn toàn. Đôi khi bạn sẽ bắt gặp các video “mẹo thần kỳ”, ví dụ như “Chụp ảnh xóa phông bằng điện thoại như máy ảnh full-frame”, nghe hấp dẫn nhưng không áp dụng được hoặc khiến bạn hình thành tư duy sai.

Cách tốt nhất để sử dụng mạng xã hội hiệu quả là chọn theo dõi các kênh uy tín như The Art of Photography, Peter McKinnon, Sorelle Amore, Sean Tucker hay các diễn đàn chuyên sâu như DPReview Forum, Reddit r/photography. Đồng thời, bạn nên đặt câu hỏi phản biện khi tiếp cận thông tin: Vì sao lại như vậy? Có thể kiểm chứng bằng thực hành không? Có phải là nguyên tắc phổ quát hay chỉ áp dụng trong một tình huống cụ thể?

Hãy xem mạng xã hội như một “bảng thông báo mở” để cập nhật xu hướng, chia sẻ ý tưởng và kết nối nhưng đừng để nó trở thành nền tảng duy nhất trong hành trình học của bạn.

6. Không gì có thể thay thế được việc thực hành

Dù bạn có xem bao nhiêu video, đọc bao nhiêu sách hay nghe bao nhiêu chia sẻ từ chuyên gia, thì mọi lý thuyết sẽ trở nên vô nghĩa nếu bạn không áp dụng nó vào thực tế. Thực hành là bước chuyển hóa tri thức thành kỹ năng và là nơi giúp bạn hiểu rõ bản chất của những gì mình đã học.

Bạn không cần phải đợi có thiết bị đắt tiền mới bắt đầu chụp. Một chiếc máy ảnh cũ, thậm chí là smartphone có chế độ manual, cũng đủ để bạn luyện tập kiểm soát khẩu độ, tốc độ, bố cục và ánh sáng. Quan trọng là luyện tập đều đặn, thử sai một cách có chủ đích, ghi chú lại những gì hiệu quả và chưa hiệu quả, rồi cải thiện dần qua từng lần chụp.

Việc xem lại ảnh sau khi chụp, so sánh thiết lập, ghi chú và phản tư sẽ giúp bạn học nhanh hơn rất nhiều. Đây là lý do vì sao các nhiếp ảnh gia giỏi luôn giữ thói quen "review ảnh" sau mỗi buổi chụp, đôi khi còn viết hẳn nhật ký nhiếp ảnh để ghi nhớ quá trình phát triển của bản thân.

Hãy nhớ rằng, kỹ năng nhiếp ảnh không đến từ thiết bị nó đến từ con mắt, tư duy và kinh nghiệm. Và không gì xây dựng được điều đó tốt hơn là việc liên tục thực hành một cách có định hướng.

Học nhiếp ảnh là một quá trình lâu dài và đầy đam mê, đòi hỏi sự kết hợp giữa kiến thức, kỹ năng và khả năng quan sát tinh tế. Với người mới bắt đầu, việc chọn đúng tài nguyên học tập ngay từ đầu sẽ tạo nên nền tảng vững chắc để phát triển bền vững về sau. Dù bạn chọn học qua video của DPReview, đọc sách, tham gia workshop hay tự thực hành, điều quan trọng nhất vẫn là duy trì sự tò mò, kiên nhẫn và kỷ luật trong học tập.

Hãy để mỗi bức ảnh bạn chụp ra là một bước tiến trong hành trình học hỏi dù là thành công hay thất bại. Vì chính hành trình ấy mới là điều đáng giá nhất mà nhiếp ảnh mang lại.