Không Phải Apple: Hé Lộ Danh Tính 'Cha Đẻ' Thực Sự Của Siri

Nhắc đến Siri, hầu hết chúng ta đều lập tức nghĩ ngay đến Apple và những chiếc iPhone thông minh với giọng nói quen thuộc “Hey Siri”. Với hàng tỷ người dùng iPhone trên khắp thế giới, Siri đã trở thành một phần không thể thiếu trong trải nghiệm công nghệ hằng ngày. Thế nhưng, phía sau thành công ấy là một câu chuyện ít ai biết: Siri không phải do Apple sáng tạo ra mà nguồn gốc thực sự của nó còn bất ngờ hơn, bắt nguồn từ một dự án trí tuệ nhân tạo được quân đội Mỹ tài trợ, với những mục tiêu ban đầu hoàn toàn khác biệt so với những gì chúng ta đang thấy hiện nay.

Để hiểu rõ hành trình hình thành và phát triển của Siri, chúng ta cần quay lại thời điểm trước khi Apple xuất hiện trong câu chuyện này. Siri ban đầu không phải là một sản phẩm thương mại thông thường mà là kết quả của một dự án nghiên cứu trí tuệ nhân tạo mang tính cách mạng, nhằm xây dựng một hệ thống có khả năng học hỏi, suy luận và hành động thay cho con người. Đây chính là tiền đề để sau này hình thành nên một trong những trợ lý ảo nổi tiếng nhất thế giới.

1. Nguồn gốc ít ai ngờ tới về Siri

Ít ai ngờ rằng, Siri lại có xuất thân từ một chương trình nghiên cứu do quân đội Mỹ tài trợ. Siri bắt nguồn từ một dự án có tên CALO (Cognitive Assistant that Learns and Organizes), được phát triển bởi DARPA Cơ quan Chỉ đạo các Dự án Nghiên cứu Quốc phòng Tiên tiến của Mỹ. Mục tiêu của CALO không chỉ dừng lại ở việc nhận dạng giọng nói như nhiều công nghệ đương thời mà còn tham vọng hơn: tạo ra một trợ lý AI có khả năng học hỏi liên tục, hiểu ngữ cảnh, đưa ra gợi ý và thậm chí thực hiện các tác vụ thay con người mà không cần phải ra lệnh chi tiết.

Dự án CALO đã kéo dài nhiều năm, tập hợp một đội ngũ các nhà nghiên cứu hàng đầu trong lĩnh vực trí tuệ nhân tạo, xử lý ngôn ngữ tự nhiên và học máy. Trong bối cảnh đó, một nhóm các nhà khoa học công nghệ đã nhìn thấy tiềm năng thương mại hóa dự án này. Dag Kittlaus, Adam Cheyer và Tom Gruber đã tách một phần công nghệ từ CALO để thành lập công ty Siri, Inc. Mục tiêu của họ là mang trí tuệ nhân tạo từ phòng thí nghiệm đến tay người dùng phổ thông.

2. Siri Inc

Vào tháng 2 năm 2010, Siri lần đầu ra mắt công chúng dưới dạng một ứng dụng miễn phí trên App Store. Ngay lập tức, ứng dụng này gây tiếng vang lớn khi đem đến một trải nghiệm hoàn toàn mới: người dùng có thể trò chuyện với điện thoại của mình theo cách tự nhiên nhất. Không chỉ nhận diện từ khóa hay câu lệnh ngắn, Siri còn hiểu được ngữ cảnh, ý định và phản hồi theo phong cách “con người”. Điều này tạo nên bước ngoặt trong lĩnh vực tương tác người – máy, vốn trước đó còn khá sơ khai.

Ở thời điểm ấy, hầu hết các công nghệ giọng nói chỉ dừng ở mức nhận dạng câu lệnh đơn giản. Siri khác biệt ở chỗ nó có thể kết nối trực tiếp với nhiều dịch vụ web để thực hiện tác vụ như đặt vé, tìm kiếm thông tin hay gửi tin nhắn. Chính khả năng “hành động” và tương tác tự nhiên đã khiến Siri trở thành hiện tượng chỉ trong một thời gian ngắn.

Nhận thấy tiềm năng khổng lồ, Apple đã nhanh chóng vào cuộc. Chỉ hai tháng sau khi Siri ra mắt, Apple hoàn tất thương vụ thâu tóm Siri Inc., dù giá trị chi tiết không được công bố. Đây là bước ngoặt giúp Siri bước vào hệ sinh thái Apple và cũng là khởi đầu cho chặng đường trở thành biểu tượng công nghệ gắn liền với iPhone.

3. Apple và bước nhảy vọt của Siri

Siri chỉ thực sự bùng nổ và trở thành hiện tượng toàn cầu khi được Apple tích hợp trực tiếp vào hệ điều hành iOS. Tháng 10 năm 2011, Siri xuất hiện trên iPhone 4S với sự nâng cấp vượt trội: nó không còn là ứng dụng độc lập mà trở thành một phần của hệ thống, có quyền truy cập sâu vào phần cứng và phần mềm. Nhờ vậy, Siri có thể thực hiện nhiều tác vụ mà các ứng dụng bên ngoài không thể làm, từ gửi tin nhắn, thực hiện cuộc gọi đến đặt lịch hẹn và điều khiển các ứng dụng nội bộ.

Điểm nổi bật của Siri so với các công nghệ giọng nói cùng thời là khả năng “hành động thay người dùng”. Bạn có thể yêu cầu Siri đặt bàn nhà hàng qua OpenTable, kiểm tra đánh giá trên Yelp hoặc gửi tin nhắn mà không cần mở bất kỳ ứng dụng nào. Điều này tạo nên trải nghiệm liền mạch, biến Siri thành một công cụ hỗ trợ đắc lực trong cuộc sống hằng ngày.

Phản ứng của thị trường lúc bấy giờ cực kỳ tích cực. Siri trở thành tâm điểm của iPhone 4S, đóng vai trò là tính năng “đinh” giúp Apple bứt phá trong cuộc đua smartphone. Chính nhờ Siri, khái niệm trợ lý ảo trên di động mới được phổ biến rộng rãi, mở đường cho các đối thủ như Google Now, Cortana hay Alexa ra đời.

4. Bí mật đằng sau tên gọi Siri

Một câu hỏi thú vị thường được đặt ra: “Siri” có phải là viết tắt của một thuật ngữ công nghệ hay mang hàm ý sâu xa? Câu trả lời đơn giản đến bất ngờ. Dag Kittlaus, một trong ba nhà đồng sáng lập Siri Inc. tiết lộ rằng ông chọn cái tên này chỉ vì… ông thích. Siri là tên mà ông từng muốn đặt cho công ty khởi nghiệp ngay cả khi dự án không thành công. Cái tên này ngắn gọn, dễ nhớ, dễ phát âm và thân thiện ở nhiều ngôn ngữ.

Nguồn gốc cái tên còn thú vị hơn: nó lấy cảm hứng từ một đồng nghiệp người Na Uy của Kittlaus. Trong tiếng Na Uy, Siri có thể hiểu là “người dẫn đường đẹp đẽ chiến thắng”. Dù ý nghĩa có phần thơ mộng, chính sự đơn giản và gần gũi đã giúp cái tên Siri trở nên nổi tiếng toàn cầu mà không cần bất kỳ chiến dịch marketing cầu kỳ nào.

5. Khi Siri hụt hơi trước Google Assistant

Dù mở đầu ấn tượng, Siri không giữ được vị thế độc tôn quá lâu. Sự xuất hiện của Google Assistant đã làm thay đổi cục diện. Với nền tảng dữ liệu khổng lồ từ Google Search, trợ lý của Google nhanh chóng vượt lên ở khả năng trả lời câu hỏi và xử lý thông tin phức tạp. Trong khi đó, Siri tỏ ra hạn chế ở việc hiểu ngữ cảnh sâu và khả năng học hỏi từ cuộc trò chuyện.

Nhiều người dùng bắt đầu phàn nàn rằng Siri chậm cải tiến, chủ yếu chỉ mạnh ở các tác vụ điều khiển trực tiếp thiết bị thay vì trở thành một “trợ lý thông minh” đúng nghĩa. Khi đối thủ liên tục tiến hóa, sự chững lại của Siri khiến khoảng cách giữa Apple và Google trên mặt trận AI ngày càng lớn. Đây là bài học đắt giá cho Apple về tầm quan trọng của đổi mới liên tục trong công nghệ.

6. Mối liên hệ bất ngờ giữa Siri và Bixby của Samsung

Ít ai biết rằng, Siri và Bixby lại có “chung dòng máu”. Sau khi rời Apple, hai đồng sáng lập Siri là Dag Kittlaus và Adam Cheyer tiếp tục nuôi tham vọng phát triển một trợ lý AI thế hệ mới, cởi mở và linh hoạt hơn Siri. Họ thành lập Viv Labs và tạo ra nền tảng Viv với mục tiêu có thể tích hợp vào bất kỳ thiết bị hoặc dịch vụ nào.

Năm 2016, Samsung mua lại Viv Labs. Công nghệ từ Viv trở thành nền tảng cốt lõi cho Bixby trợ lý ảo trên các dòng Galaxy. Điều này cho thấy sự tiến hóa của công nghệ luôn gắn liền với những bộ óc sáng tạo. Thương hiệu có thể thay đổi nhưng các ý tưởng và con người đứng sau mới là yếu tố quyết định sự phát triển.

Mối liên hệ này cũng là minh chứng rõ ràng rằng thị trường công nghệ không phải lúc nào cũng phân chia rạch ròi theo thương hiệu. Đằng sau những sản phẩm đình đám, chính các nhà sáng lập tài năng mới là người định hình cuộc chơi và truyền cảm hứng cho những đổi mới tiếp theo.

7. Apple “đại tu” để bắt kịp cuộc chơi

Bước sang kỷ nguyên bùng nổ của AI tạo sinh với sự xuất hiện của ChatGPT, Gemini và nhiều nền tảng AI tiên tiến khác, Siri một lần nữa đứng trước áp lực phải thay đổi. Apple hiểu rằng, để không bị bỏ lại phía sau, Siri cần được nâng cấp toàn diện.

Thông qua sáng kiến Apple Intelligence, Apple đang thực hiện cuộc đại tu lớn nhất cho Siri từ trước đến nay. Phiên bản Siri mới được kỳ vọng có khả năng trò chuyện tự nhiên hơn, hiểu ngữ cảnh tốt hơn và đặc biệt là ghi nhớ lịch sử tương tác để mang lại trải nghiệm cá nhân hóa thực sự. Đồng thời, Apple vẫn giữ vững thế mạnh truyền thống là khả năng bảo mật và quyền riêng tư vượt trội, điều khiến nhiều người dùng trung thành tin tưởng thương hiệu này.

Apple không muốn Siri chỉ là một công cụ thực thi lệnh mà còn trở thành một “trợ lý hiểu bạn”, có thể đề xuất, dự đoán nhu cầu và thậm chí giúp bạn sáng tạo. Đây là bước đi tất yếu khi AI đang trở thành trung tâm trong mọi sản phẩm công nghệ của tương lai.

8. Kết luận

Nhìn lại chặng đường của Siri, chúng ta thấy rõ rằng công nghệ đột phá không chỉ đến từ những gã khổng lồ như Apple mà còn bắt nguồn từ những dự án nghiên cứu âm thầm và những con người có tầm nhìn xa. Siri từ một dự án quân sự trở thành ứng dụng thương mại, rồi trở thành biểu tượng công nghệ toàn cầu, là minh chứng cho sức mạnh của đổi mới sáng tạo.

Trong bối cảnh AI đang phát triển mạnh mẽ, câu hỏi đặt ra là: Siri có thể một lần nữa tạo nên kỳ tích hay không? Apple đang đặt cược lớn vào Apple Intelligence và tương lai của Siri để cạnh tranh với Google, Microsoft và những đối thủ khác. Dù kết quả ra sao, câu chuyện về Siri vẫn luôn là một phần hấp dẫn của lịch sử công nghệ, nơi chúng ta thấy được sự giao thoa giữa khoa học, con người và những ý tưởng có thể thay đổi thế giới.