Vì Sao Ống Kính Cinema Luôn Đắt Đỏ? Khác Biệt Gì Với Ống Kính Chụp Ảnh Thông Thường?

Nếu bạn là người mới bắt đầu bước chân vào thế giới nhiếp ảnh, hẳn bạn cũng từng tự hỏi: Ống kính Cinema (Cine Lens) khác gì so với những ống kính chụp ảnh thông thường, chẳng hạn như chiếc 24-70mm f/2.8 quen thuộc? Vì sao cùng tiêu cự, khẩu độ mà giá của ống kính Cine lại cao hơn nhiều lần? Vậy chính xác ống kính Cinema là gì, có gì đặc biệt? Hãy cùng SaDesign khám phá chi tiết trong bài viết này nhé.

1. Thiết kế ống kính Cinema

Khi bắt đầu tìm hiểu sâu hơn về thế giới thiết bị quay phim chuyên nghiệp, một trong những khác biệt đầu tiên dễ nhận thấy chính là thiết kế của ống kính Cinema so với các ống kính chụp ảnh thông thường. Điểm đặc trưng này không chỉ nằm ở ngoại hình mà còn ở cách cấu tạo các vòng xoay và cơ chế hoạt động bên trong.

1.1. Vòng xoay lấy nét và khẩu độ

Điều đầu tiên khiến các nhà quay phim đánh giá cao ống kính Cinema là vòng lấy nét và vòng chỉnh khẩu độ được chế tạo rất tỉ mỉ. Hầu hết các ống kính Cinema đều có khoảng cách lấy nét được đánh dấu rõ ràng trên vòng lấy nét, giúp người vận hành máy quay theo dõi và điều chỉnh chính xác hơn. Vòng xoay này được thiết kế dạng bánh răng, tương thích với các hệ thống động cơ lấy nét chuyên dụng thường có kích thước tiêu chuẩn là .8 MOD hoặc bước răng 32. Nhờ vậy, bất cứ động cơ hoặc vòng xoay nào đạt chuẩn này đều có thể thay thế, lắp ráp linh hoạt với nhau.

Khác với ống kính chụp ảnh thường dùng vòng lấy nét và khẩu độ dạng xoay vô hạn, ống kính Cinema có các nấc điểm dừng vật lý rõ ràng. Hệ thống lấy nét và điều chỉnh khẩu độ thường sử dụng cơ chế điện tử, thay vì cơ học thuần túy. Đây là cải tiến lớn, giúp người quay giảm thiểu lỗi và thao tác nhanh hơn khi thiết lập máy quay. Đặc biệt, vòng chỉnh khẩu độ được thiết kế hoạt động êm ái, cho phép điều chỉnh phơi sáng mượt mà ngay cả khi đang ghi hình, rất cần thiết khi ánh sáng bối cảnh thay đổi đột ngột.

Một điểm khác biệt quan trọng nữa là cách đánh dấu khẩu độ. Nếu ống kính chụp ảnh biểu thị khẩu độ bằng chỉ số F-stop, tức tỷ lệ giữa tiêu cự và đường kính lỗ mở, thì ống kính Cinema lại sử dụng T-stop. Đây là thông số phản ánh lượng ánh sáng thực tế đi qua ống kính và đến cảm biến, mang lại độ chính xác cao hơn cho quay phim. Với các dự án đòi hỏi nhiều góc máy, nhiều cảnh quay và hạn chế tối đa chỉnh sửa hậu kỳ, T-stop giúp tiết kiệm thời gian và chi phí. Thật thú vị là hai ống kính cùng ghi f/1.4 nhưng số T-stop thực tế lại có thể chênh nhau đáng kể, tùy vào thiết kế và chất lượng truyền dẫn ánh sáng bên trong.

1.2. Ngàm ống kính Cinema

Ngoài thiết kế vòng xoay, ngàm ống kính cũng là yếu tố khiến ống kính Cinema khác biệt rõ rệt. Phần lớn các ống kính chụp ảnh phổ thông thường sử dụng ngàm F, EF, L, M43, Z, RF, E… Đây là loại ngàm chốt khóa lò xo, thao tác lắp ráp nhanh gọn: chỉ cần xoay đúng khớp và bấm nút để tháo ra. Kiểu ngàm này rất phổ biến trên máy ảnh mirrorless hoặc DSLR nhỏ gọn, phù hợp cho các tác vụ quay phim linh hoạt, gọn nhẹ.

Tuy nhiên, khi bước vào các dự án phim ảnh đòi hỏi kỹ thuật cao, ngàm PL (Positive Lock) và LPL (Large Positive Lock) gần như là tiêu chuẩn không thể thiếu. Hai loại ngàm này được phát triển bởi hãng phim Arri, nổi tiếng với độ chắc chắn và khả năng giữ vững các ống kính nặng mà không lo xô lệch khi di chuyển máy quay. Cơ chế hoạt động của ngàm PL rất đặc biệt: sử dụng 4 tab lớn trên ống kính ăn khớp với các rãnh trên thân máy quay, sau đó được cố định bằng cần khóa chắc chắn.

Ưu điểm của ngàm PL nằm ở thiết kế đơn giản nhưng cực kỳ đáng tin cậy, tương thích với nhiều mẫu máy quay chuyên nghiệp. Để mở rộng khả năng lắp ghép, người dùng còn có thể mua thêm ngàm chuyển đổi từ các hãng như Wooden Camera hay Metabones, giúp biến máy ảnh DSLR hay mirrorless thành “máy quay Cinema” trong chớp mắt.

Với ngàm LPL, Arri tiếp tục mở ra lựa chọn mới cho các đoàn làm phim hiện đại. Dù dùng cơ chế khóa tương tự PL, ngàm LPL được tối ưu hơn để hoạt động hiệu quả với các cảm biến và ống kính kỹ thuật số hiện đại, rút ngắn khoảng cách từ mặt sau ngàm đến cảm biến. Điều này giúp hạn chế hiện tượng quang học không mong muốn và giữ chất lượng hình ảnh đồng nhất. Dù ban đầu chỉ thấy ở những thương hiệu đắt đỏ như Arri, Leitz, giờ đây thiết kế này đang dần xuất hiện ở các dòng ống kính tầm trung hơn, giúp người làm phim chuyên nghiệp tiếp cận công nghệ cao dễ dàng hơn. Đặc biệt, nhiều ống kính Cinema hiện nay còn hỗ trợ thay đổi ngàm linh hoạt, với các ngàm EF rất phổ biến cho máy DSLR hay mirrorless.

2. Hệ thống lấy nét của ống kính Cinema

Bên cạnh thiết kế bền bỉ và cơ cấu vòng xoay tinh xảo, hệ thống lấy nét chính là lý do then chốt khiến các nhà làm phim chuyên nghiệp ưu ái dòng ống kính Cinema hơn so với ống kính chụp ảnh thông thường. Nếu như ống kính chụp ảnh thường được thiết kế ưu tiên tốc độ lấy nét tự động để bắt kịp khoảnh khắc chớp nhoáng, thì ống kính Cinema lại tập trung tối đa vào khả năng kiểm soát tiêu điểm thủ công, phục vụ các cảnh quay dài, mạch lạc và giàu tính nghệ thuật.

Trong thực tế quay phim, các đối tượng hiếm khi đứng yên – diễn viên di chuyển, máy quay lia ngang hoặc dolly tiến lùi liên tục, góc máy cũng thay đổi linh hoạt để bám sát câu chuyện. Vì vậy, giữ tiêu điểm mượt mà theo chuyển động là điều tối quan trọng. Các ống kính Cinema cho phép người vận hành thực hiện “pull focus” – kỹ thuật xoay vòng lấy nét từ từ, dịch chuyển vùng nét từ điểm này sang điểm khác trong cùng một cảnh quay. Đây là yếu tố tạo nên sự tinh tế, tự nhiên và chiều sâu cho từng khung hình.

Khác với ống kính chụp ảnh vốn có vòng lấy nét ngắn hoặc thiếu các nấc dừng vật lý, vòng lấy nét của ống kính Cinema được thiết kế hành trình dài, thường có đánh dấu khoảng cách nét rõ ràng, cùng cơ chế bánh răng chuẩn. Nhờ vậy, người vận hành có thể gắn motor focus hoặc thiết bị follow focus để lấy nét cực kỳ mượt, hạn chế rung lắc hoặc giật nét đột ngột. Điều này đặc biệt quan trọng khi quay các cảnh phức tạp với độ sâu trường ảnh hẹp (DOF thấp), nơi chỉ cần lệch vài mm cũng đủ khiến chủ thể rơi khỏi vùng nét.

Đặc biệt, hầu hết ống kính Cinema chuyên nghiệp đều được thiết kế Parfocal, 6 nghĩa là tiêu điểm được giữ cố định trên đối tượng ngay cả khi zoom in hoặc zoom out. Điều này giúp tiết kiệm thời gian canh nét, tránh tình trạng bị mờ hình hoặc phải dừng quay để điều chỉnh lại tiêu điểm. Chính nhờ khả năng giữ nét mượt mà, ống kính Cine mở ra khả năng sáng tạo vô hạn cho các cú máy chuyển động liên tục, mang lại hình ảnh điện ảnh đặc trưng mà các ống kính chụp ảnh thông thường rất khó đáp ứng.

3. Khẩu độ

Ngoài hệ thống lấy nét, khẩu độ cũng là yếu tố quan trọng làm nên chất lượng hình ảnh vượt trội của ống kính Cinema và cũng là lý do khiến giá thành của chúng cao hơn đáng kể so với các dòng ống kính chụp ảnh thông thường.

Trong quay phim, hiệu ứng bokeh – vùng hậu cảnh được làm mờ là “vũ khí” đắt giá để tạo nên chiều sâu thị giác, tách chủ thể ra khỏi phông nền, đồng thời khơi gợi cảm xúc cho người xem. Để có bokeh mịn màng, tròn đều, khẩu độ của ống kính Cinema thường được thiết kế với số lá khẩu lớn, nhiều hơn đáng kể so với các ống kính Photo thông thường.

Trong khi các ống kính chụp ảnh phổ thông thường chỉ có 6-7 lá khẩu, một số ống kính chuyên nghiệp hơn có thể đạt 9–11 lá (như Nikon Z 85mm f/1.2), thì các ống kính Cinema cao cấp gần như luôn có ít nhất 11 lá khẩu, thậm chí nhiều mẫu còn đạt 12, 14, thậm chí 16 lá khẩu. Mục đích là để đảm bảo lỗ khẩu độ duy trì hình dạng tròn lý tưởng ở mọi mức mở, giúp bokeh trở nên tự nhiên, không xuất hiện các góc cạnh cứng hoặc hình lục giác, hình bầu dục méo mó.

Hơn nữa, số lá khẩu nhiều giúp ánh sáng được phân bổ đều hơn, giảm hiện tượng lóa sáng hoặc viền sáng không mong muốn khi quay ngược sáng. Kết quả là hình ảnh cuối cùng mềm mại, điện ảnh, mang đậm tính thẩm mỹ.

Có thể thấy, từng chi tiết từ chất liệu lá khẩu, cơ cấu đóng mở mượt mà, đến số lượng lá khẩu đều góp phần làm nên giá trị và sự khác biệt của một ống kính điện ảnh chuyên dụng. Đây cũng chính là lý do mà những ai đam mê làm phim chuyên nghiệp sẵn sàng đầu tư mạnh tay để sở hữu những chiếc ống kính Cine chất lượng, xứng đáng cho từng khung hình hoàn hảo.

4. Chất lượng quang học của ống kính Cinema

Cuối cùng, không thể không nhắc đến chất lượng quang học vượt trội – yếu tố quan trọng làm nên tên tuổi của dòng ống kính này. Ở điều kiện quay tiêu chuẩn, chất lượng hình ảnh giữa ống kính chụp ảnh và ống kính Cine có thể không khác biệt quá nhiều. Tuy nhiên, trong các điều kiện ánh sáng phức tạp như ánh sáng mặt trời gắt hay các cảnh quay tương phản mạnh, ống kính Cine chứng minh giá trị thực sự.

Nhờ thiết kế cao cấp, các ống kính điện ảnh duy trì độ sắc nét đồng đều trên toàn khung hình, hạn chế quang sai màu, méo hình, viền tím hay biến dạng hình ảnh. Hiệu ứng bokeh cũng đẹp hơn, ánh sáng lóa được xử lý tinh tế, đặc biệt phù hợp với các cảnh quay đòi hỏi trường ảnh nông và chất lượng ánh sáng phức tạp.

Chính vì vậy, giá thành ống kính Cinema thường cao hơn rất nhiều so với các ống kính chụp ảnh thông thường. Dẫu vậy, hiện nay nhiều nhà sản xuất như Sirui đã cho ra mắt các dòng ống kính prime anamorphic giá mềm, đa dạng ngàm, giúp những người làm phim bán chuyên vẫn có cơ hội trải nghiệm phần nào chất lượng điện ảnh chuyên nghiệp mà không cần đầu tư quá lớn.

Tóm lại, ống kính Cinema không chỉ là thiết bị ghi hình, nó là công cụ chuyên biệt để kể chuyện hình ảnh mượt mà, tinh tế và đầy cảm xúc. Dù đắt đỏ, giá trị mà nó mang lại cho mỗi cảnh quay là xứng đáng, đặc biệt với những ai theo đuổi con đường làm phim bài bản, chất lượng cao.