“Táo khuyết” trên bàn tiệc công nghệ: Hào quang đang phai nhạt

Trong quá khứ, nhắc đến Apple là nhắc đến một biểu tượng của sự sáng tạo. Dưới bàn tay của Steve Jobs, công ty này không chỉ tung ra sản phẩm mới mà còn mở ra kỷ nguyên mới cho toàn ngành công nghệ. Từ chiếc iPhone đầu tiên năm 2007 đặt dấu chấm hết cho điện thoại bàn phím vật lý, cho đến iPad mở ra thị trường máy tính bảng, mỗi lần Apple ra mắt sản phẩm đều tạo nên một cơn địa chấn. Người dùng và giới chuyên môn chờ đợi sự kiện Apple như một “bữa tiệc” công nghệ thực sự, nơi mà chuẩn mực mới được thiết lập.

Thế nhưng trong nhiều năm gần đây, điều đó đã dần thay đổi. Apple vẫn ra mắt sản phẩm đều đặn, vẫn thu hút được sự chú ý nhưng thay vì dẫn dắt xu hướng, hãng lại dần dần đi sau các đối thủ, đặc biệt là các nhà sản xuất Android. Những công nghệ mà Apple giới thiệu trong các sự kiện gần đây, nếu nhìn kỹ, đều là những tính năng mà thế giới Android đã sử dụng từ lâu.

Các chuyên gia công nghệ quốc tế từng nhiều lần nhận định: dưới thời Steve Jobs, Apple mạnh dạn đổi mới, dám đưa ra những ý tưởng mà không ai nghĩ tới, đồng thời luôn đặt trải nghiệm người dùng làm trung tâm. Nhưng kể từ khi Tim Cook lên nắm quyền, Apple đã thay đổi định hướng. Thay vì trở thành một công ty sáng tạo, họ trở thành một “cỗ máy kiếm tiền”. Mọi quyết định dường như tập trung nhiều hơn vào lợi nhuận, vào chiến lược kinh doanh, hơn là sự toàn mỹ trong thiết kế hay những đột phá mang tính cách mạng.

Hệ quả là Apple ngày càng chậm thay đổi. Khi những thiết kế cũ vẫn mang lại doanh thu hàng trăm tỷ USD, họ chẳng có lý do gì để mạo hiểm đầu tư vào sự sáng tạo. Và vì thế, mỗi năm người dùng vẫn háo hức chờ đợi “một điều gì đó thật khác biệt” trong sự kiện Apple nhưng rồi nhận lại thường chỉ là vài điều chỉnh nhỏ: cụm camera to hơn một chút, đường viền được vát nhẹ, màu sắc mới.

Thậm chí, với iPhone 17 (mẫu máy vừa ra mắt) điều khiến công chúng nhớ nhất lại không phải công nghệ mới mà là màu sắc mới. Dù cụm camera được thay đổi hình dáng nhưng trong mắt đa số người dùng, điểm khác biệt dễ nhận ra nhất vẫn chỉ nằm ở màu vỏ.

Nhìn vào những gì Apple gọi là cải tiến, chẳng hạn như màn hình tần số quét 120Hz, chế độ Always-on Display, hay cổng USB-C, chúng ta dễ dàng nhận ra rằng các tính năng này đã có mặt trên smartphone Android từ rất lâu. Trong khi người dùng Android đã quen thuộc với những trải nghiệm ấy, chủ sở hữu iPhone lại phải chờ đợi nhiều năm mới được tiếp cận.

1. "Nhà táo" liên tục bỏ lỡ các xu hướng

1.1. Lạc nhịp trong kỷ nguyên AI

AI đang là xu hướng lớn nhất của ngành công nghệ hiện nay. Từ phần mềm, dịch vụ trực tuyến đến phần cứng, trí tuệ nhân tạo đang định hình lại cách chúng ta sử dụng thiết bị. Trong mảng smartphone, AI không còn chỉ là khái niệm xa vời mà đã trở thành tính năng thiết thực. Những chiếc điện thoại Android tầm trung giá khoảng 10 triệu đồng có thể dễ dàng xóa vật thể trong ảnh, nhận dạng văn bản từ giọng nói, hay tự động chỉnh sửa ảnh chân dung.

Trong khi đó, một chiếc iPhone có giá gấp ba lần lại vẫn ì ạch với những hứa hẹn “sẽ có AI riêng trong tương lai”. Apple không thiếu tiềm lực để phát triển AI nhưng chiến lược thận trọng quá mức đang khiến họ chậm chân. Điều này đặc biệt nguy hiểm bởi AI không chỉ là một tính năng phụ mà có thể trở thành yếu tố then chốt trong quyết định mua sắm smartphone. Nếu iPhone tiếp tục thiếu vắng AI thực sự mạnh mẽ, người dùng hoàn toàn có thể cân nhắc rời bỏ hệ sinh thái Apple để tìm đến những lựa chọn hấp dẫn hơn.

1.2. Bỏ ngỏ cuộc chơi màn hình gập

Một xu hướng khác mà Apple đang đứng ngoài chính là smartphone màn hình gập. Samsung, Huawei, Oppo và nhiều hãng khác đã ra mắt nhiều thế hệ điện thoại gập với độ hoàn thiện ngày càng cao. Ban đầu, điện thoại gập được coi là sản phẩm thử nghiệm nhưng giờ đây nó đã trở thành phân khúc tiềm năng thực sự.

Samsung, đối thủ lớn nhất của Apple, không chỉ tiên phong mà còn liên tục hoàn thiện. Với Galaxy Z Fold7 mới ra mắt, hãng không chỉ cải thiện thiết kế mà còn tích hợp nhiều công cụ AI hữu ích cho công việc và giải trí. Đặc biệt, họ còn tặng miễn phí 6 tháng sử dụng các dịch vụ AI cao cấp như Generative Edit hay Google AI Pro. Điều này cho thấy Samsung không chỉ bán một chiếc máy mà còn bán cả hệ sinh thái dịch vụ thông minh xoay quanh nó.

Trong khi đó, Apple vẫn trung thành với thiết kế iPhone truyền thống, không có dấu hiệu nào cho thấy họ sẽ sớm ra mắt iPhone gập. Dù đã có nhiều bằng sáng chế rò rỉ, sự im lặng của Apple khiến người ta có cảm giác họ đang bỏ lỡ một xu hướng quan trọng.

1.3. Sự an toàn biến thành sự trì trệ

Apple vốn nổi tiếng với triết lý “không phải đi trước mà phải làm tốt nhất”. Điều này từng giúp họ thành công: iPod không phải là máy nghe nhạc đầu tiên nhưng là máy nghe nhạc tốt nhất. iPhone không phải smartphone đầu tiên nhưng là smartphone thay đổi thế giới. Thế nhưng, triết lý ấy giờ đây đang trở thành cái cớ cho sự chậm chạp.

Khi các hãng Android dám mạo hiểm với ý tưởng táo bạo, Apple lại lựa chọn an toàn. Họ dường như tin rằng chỉ cần thương hiệu mạnh và cộng đồng người dùng trung thành, thì không cần phải vội vàng đổi mới. Nhưng sự trung thành ấy có giới hạn, nhất là khi người tiêu dùng ngày nay sẵn sàng thử cái mới nếu nó mang lại giá trị thực sự.

2. Vết xe đổ của Nokia, BlackBerry

Trong thế giới công nghệ, đổi mới chưa bao giờ là một sự lựa chọn mà là điều kiện tiên quyết để tồn tại. Bất kỳ thương hiệu nào, dù có lịch sử lẫy lừng và thị phần áp đảo đến đâu, cũng có thể nhanh chóng sụp đổ nếu ngừng sáng tạo hoặc chậm thích nghi với những xu hướng mới. Những gì từng xảy ra với Nokia, BlackBerry hay Motorola chính là minh chứng rõ rệt nhất cho quy luật khắc nghiệt này.

Nokia, trong suốt một thời gian dài, được coi là “ông vua” không thể lay chuyển của ngành di động. Đỉnh cao của họ là giai đoạn chiếm hơn 40% thị phần toàn cầu, với hàng loạt mẫu điện thoại huyền thoại như Nokia 3310, N95 hay E71. Những sản phẩm này không chỉ phổ biến mà còn tạo thành một biểu tượng văn hóa đại chúng. Thế nhưng, chính sự tự tin thái quá và thái độ bảo thủ đã khiến họ trả giá đắt. Khi Apple giới thiệu iPhone với màn hình cảm ứng đa điểm vào năm 2007, Nokia vẫn cố chấp tin rằng Symbian và bàn phím vật lý đủ để duy trì vị thế. Sự chậm thay đổi ấy đã biến Nokia từ một tượng đài thành một cái tên bị buộc phải bán mảng di động cho Microsoft chỉ trong vài năm ngắn ngủi.

Câu chuyện của BlackBerry cũng không khác mấy. Từng là “chuẩn mực” cho giới doanh nhân toàn cầu, BlackBerry được ưa chuộng nhờ bàn phím QWERTY tiện dụng và hệ thống email bảo mật. Nhưng họ lại quá tập trung vào nhóm khách hàng truyền thống mà bỏ qua xu hướng smartphone đang lan rộng. Khi người tiêu dùng bắt đầu ưu tiên trải nghiệm giải trí, chụp ảnh, ứng dụng mạng xã hội và kho ứng dụng phong phú, BlackBerry vẫn cố níu giữ những giá trị cũ. Sự chậm chạp này khiến họ dần biến mất khỏi thị trường, dù từng được xem là bất khả chiến bại.

Motorola cũng từng một thời vàng son với dòng Razr nắp gập, biểu tượng thời trang của hàng triệu người dùng. Thế nhưng, họ cũng không kịp bắt nhịp với sự chuyển dịch sang smartphone màn hình cảm ứng. Câu chuyện của Motorola, Nokia và BlackBerry cho thấy một sự thật: trong thế giới công nghệ, không ai đứng mãi trên đỉnh nếu không chịu tự làm mới mình.

Những “vết xe đổ” ấy là lời cảnh tỉnh rõ ràng cho Apple ngày nay. Với vị thế khổng lồ, lượng người hâm mộ trung thành và doanh thu nghìn tỷ USD, Apple dường như chưa thấy được mối nguy ngay trước mắt. Nhưng nếu tiếp tục đi theo lối mòn an toàn, chỉ bổ sung những cải tiến nhỏ giọt qua từng thế hệ sản phẩm, họ có thể vô tình tái hiện lại bi kịch của Nokia hay BlackBerry.

Điểm khác biệt then chốt nằm ở tinh thần lãnh đạo. Dưới thời Steve Jobs, Apple không chỉ tạo ra sản phẩm mà còn định hình xu thế. Jobs là người dám nghĩ khác, dám mạo hiểm và dám thay đổi những gì tưởng chừng bất khả xâm phạm. Ông không ngại đặt cược vào iPod, iPhone hay iPad, những thiết bị từng bị nghi ngờ nhưng rồi đã thay đổi cả ngành công nghiệp. Trái lại, dưới sự điều hành của Tim Cook, Apple trở thành một cỗ máy quản trị hoàn hảo, tối ưu chuỗi cung ứng và doanh thu nhưng thiếu đi những bước nhảy vọt mang tính cách mạng.

Apple hiện tại dường như đang đặt niềm tin quá nhiều vào sức mạnh thương hiệu và lịch sử huy hoàng. Nhưng lòng trung thành của người dùng không phải là vô tận. Thị trường công nghệ thay đổi từng ngày và nếu một thương hiệu không còn đem lại sự phấn khích hay cảm giác “khác biệt”, người tiêu dùng hoàn toàn có thể rời bỏ. Nếu không tìm lại tinh thần đổi mới táo bạo, “nhà táo” có nguy cơ lặp lại chính bi kịch mà những ông lớn trong quá khứ đã từng trải qua.

3. Kết luận

Trong nhiều năm, sự kiện ra mắt sản phẩm Apple từng là nơi định hình xu hướng công nghệ toàn cầu. Nhưng hiện nay, chúng dần trở thành những bữa tiệc nhạt nhòa, thiếu đi bất ngờ và cảm xúc. Người ta đến dự tiệc không còn để chứng kiến sự đột phá mà chỉ để xem Apple đổi màu sản phẩm hay thay đổi nhỏ trong thiết kế. Nếu muốn tiếp tục giữ vững vị thế, Apple buộc phải lấy lại tinh thần sáng tạo từng làm nên tên tuổi. Họ cần mạnh dạn bước vào kỷ nguyên AI, không thể tiếp tục chậm trễ. Họ cần dám thử sức với những ý tưởng táo bạo như màn hình gập, màn hình cuộn. Và quan trọng hơn hết, họ phải đặt lại người dùng ở trung tâm như cách Steve Jobs từng làm. Bởi lẽ, trong thế giới công nghệ, không có thương hiệu nào bất tử. Một thương hiệu từng đứng trên đỉnh vinh quang cũng có thể sụp đổ nhanh chóng nếu ngừng đổi mới. Apple từng là kẻ dẫn dắt, từng là biểu tượng. Nhưng nếu “bữa tiệc táo” cứ tiếp tục nhạt nhòa, ngày mà người dùng quay lưng có thể không còn xa.