Perplexity AI Muốn Sở Hữu “Con Gà Đẻ Trứng Vàng” Của Google

Thị trường công nghệ toàn cầu vốn đã quen với những thương vụ đình đám, những khoản đầu tư hàng chục tỉ USD hay những màn thâu tóm rúng động giữa các ông lớn. Tuy nhiên, hiếm có khi nào cộng đồng lại chứng kiến một kịch bản kịch tính và bất ngờ như những ngày vừa qua: Perplexity AI đã bất ngờ gửi lời đề nghị trị giá 34,5 tỉ USD tiền mặt để mua lại Google Chrome, trình duyệt web phổ biến nhất thế giới và được mệnh danh là “con gà đẻ trứng vàng” của Google.

Điều khiến giới chuyên môn sửng sốt không chỉ là con số khổng lồ trong lời đề nghị, mà còn là sự chênh lệch quá lớn về quy mô giữa bên mua và bên bán. Perplexity AI hiện được định giá khoảng 18 tỉ USD, tức chỉ bằng hơn một phần ba giá trị ước tính của riêng Chrome vốn được giới phân tích định giá ở mức 50 tỉ USD. Thêm vào đó, đội ngũ của Perplexity chỉ khoảng 50 nhân viên, một con số quá khiêm tốn nếu so với lực lượng nhân sự hùng hậu của Google. Vậy điều gì đã khiến một startup “bé hạt tiêu” dám đối đầu trực diện với một trong những sản phẩm chiến lược nhất của gã khổng lồ công nghệ

1. Vụ kiện chống độc quyền và áp lực lên Google

Để hiểu rõ ý nghĩa và động cơ đằng sau lời đề nghị táo bạo của Perplexity AI, cần quay lại bức tranh pháp lý mà Google đang đối diện. Công ty mẹ của Google hiện đang là tâm điểm của một trong những vụ kiện chống độc quyền lớn nhất lịch sử ngành công nghệ Hoa Kỳ. Bộ Tư pháp Mỹ (DOJ) cùng với một số bang đã đệ đơn kiện, cáo buộc Google lạm dụng vị thế thống lĩnh trong thị trường trình duyệt web và công cụ tìm kiếm để loại bỏ cạnh tranh và củng cố quyền kiểm soát dữ liệu người dùng.

Theo hồ sơ vụ kiện, DOJ cho rằng Google đã sử dụng nhiều biện pháp ràng buộc bất hợp lý, chẳng hạn như yêu cầu các nhà sản xuất điện thoại cài đặt Chrome và Google Search làm mặc định hoặc ký kết các thỏa thuận độc quyền với nhà cung cấp dịch vụ internet và trình duyệt khác nhằm duy trì thị phần khổng lồ. Những hành vi này, nếu được tòa án xác nhận là vi phạm luật cạnh tranh, có thể dẫn đến hậu quả nghiêm trọng: Google buộc phải tách riêng hoặc bán Chrome.

Viễn cảnh này là điều Google luôn muốn tránh. Tuy nhiên, trong lịch sử chống độc quyền của Mỹ, từng có những tiền lệ tương tự, chẳng hạn vụ chia tách AT&T năm 1984 hay sức ép buộc Microsoft thay đổi chiến lược phân phối Internet Explorer vào cuối thập niên 1990. Do đó, khả năng tòa án buộc Google phải thoái vốn khỏi Chrome không còn là điều không tưởng.

Chính trong bối cảnh này, Perplexity AI nhìn thấy cơ hội. Khi gửi lời đề nghị mua lại Chrome trước cả khi phán quyết được đưa ra, Perplexity không chỉ đơn thuần bày tỏ ý định tham gia mua, mà còn thực hiện một chiến lược định vị thương hiệu rất khôn ngoan. Họ trở thành cái tên đầu tiên và nổi bật nhất xuất hiện trong vai trò “ứng viên thâu tóm Chrome”, tạo ra hiệu ứng truyền thông toàn cầu. Trên thực tế, việc “đi trước” này mang lại cho Perplexity lợi thế cả về hình ảnh lẫn tiềm năng đàm phán nếu Chrome thực sự phải lên sàn đấu giá.

2. Kẻ thách thức táo bạo mang tên Perplexity AI

Perplexity AI có thể còn non trẻ so với các ông lớn như Google, Microsoft hay Meta nhưng cái tên này đã gây tiếng vang lớn trong cộng đồng công nghệ. Chỉ trong vòng ba năm kể từ khi thành lập, công ty đã phát triển nhanh chóng, trở thành một trong những startup AI được định giá cao nhất, với mức 18 tỉ USD, con số ấn tượng nếu xét đến quy mô nhân sự chỉ khoảng 50 người.

Sản phẩm nổi bật nhất của Perplexity là công cụ tìm kiếm AI kết hợp hỏi đáp thông minh, được nhiều chuyên gia đánh giá là sự giao thoa giữa Google Search và ChatGPT. Không dừng lại ở việc cung cấp câu trả lời nhanh chóng, Perplexity còn hướng đến khả năng tổng hợp thông tin từ nhiều nguồn, phân tích ngữ cảnh và đưa ra kết quả có chiều sâu. Đây chính là yếu tố giúp họ được coi là “đối thủ tiềm năng” của cả hai gã khổng lồ Google và OpenAI.

Tham vọng mở rộng của Perplexity không chỉ giới hạn ở công cụ tìm kiếm AI. Đầu năm nay, công ty này từng gây chú ý khi ngỏ ý mua lại TikTok trong bối cảnh ứng dụng này đối diện áp lực pháp lý tại Mỹ. Dù thương vụ đó không thành công, động thái này cho thấy rõ chiến lược của Perplexity: nhắm vào những nền tảng có lượng người dùng khổng lồ và sở hữu kho dữ liệu đa dạng. Với Chrome, điều này càng rõ rệt hơn, bởi đây không chỉ là một trình duyệt, mà là một cửa ngõ truy cập internet của hàng tỷ người.

Điểm táo bạo của Perplexity nằm ở chỗ họ không ngại đối đầu trực diện với các ông lớn, ngay cả khi quy mô và nguồn lực còn khiêm tốn. Việc dám “ra giá” với một sản phẩm chiến lược bậc nhất của Google cho thấy sự tự tin hoặc ít nhất là sự sẵn sàng chơi một ván cờ mạo hiểm của ban lãnh đạo công ty. Trong giới khởi nghiệp công nghệ, tinh thần này có thể mang lại bước nhảy vọt hoặc một cú vấp đau nhưng chắc chắn luôn thu hút sự chú ý.

3. Lý do lớn nhất đằng sau lời đề nghị

Khi nhìn vào bức tranh tổng thể, lý do Perplexity khao khát Chrome không khó để nhận ra: dữ liệu. Chrome hiện chiếm hơn 63% thị phần trình duyệt toàn cầu, tương đương hơn 3 tỉ người dùng hoạt động hàng tháng. Mỗi phiên duyệt web là một chuỗi thông tin quý giá: người dùng truy cập trang nào, ở lại bao lâu, tìm kiếm điều gì, tương tác với nội dung ra sao… Tất cả những mảnh dữ liệu này, khi được tổng hợp và phân tích, sẽ trở thành “nhiên liệu vàng” để huấn luyện các mô hình AI.

Trong kỷ nguyên trí tuệ nhân tạo, những công ty sở hữu nhiều dữ liệu chất lượng chính là những người chơi quyền lực nhất. Đây cũng là lý do các “ông lớn” như Google, Meta hay Amazon luôn tìm cách mở rộng hệ sinh thái sản phẩm để thu thập dữ liệu đa dạng hơn. Nếu Perplexity sở hữu Chrome, họ không chỉ có được kho dữ liệu khổng lồ mà còn kiểm soát một kênh phân phối dịch vụ toàn cầu, điều mà hiện tại không một đối thủ nào của Google có thể làm được.

Với nguồn dữ liệu từ Chrome, Perplexity có thể tích hợp AI trực tiếp vào trải nghiệm duyệt web, cá nhân hóa nội dung hiển thị, cải thiện độ chính xác của các gợi ý và tối ưu hóa quảng cáo theo cách chưa từng có. Đây sẽ là lợi thế chiến lược giúp họ rút ngắn khoảng cách với Google trong lĩnh vực tìm kiếm và quảng cáo, những mảng vốn là “cỗ máy in tiền” của Alphabet.

Tuy nhiên, khai thác dữ liệu người dùng cũng đi kèm rủi ro lớn. Trong bối cảnh luật bảo vệ quyền riêng tư ở nhiều quốc gia ngày càng nghiêm ngặt điển hình là GDPR ở châu Âu hay CCPA ở California, việc sở hữu một kho dữ liệu toàn cầu đồng nghĩa với gánh nặng tuân thủ pháp lý khổng lồ. Perplexity dường như nhận thức rõ điều này, khi trong tuyên bố của mình, họ nhấn mạnh sẽ giữ nguyên mã nguồn mở Chromium và tiếp tục để Google Search làm công cụ tìm kiếm mặc định. Đây là động thái mang tính “xoa dịu” dư luận, nhằm trấn an người dùng rằng họ sẽ không phá vỡ những gì vốn quen thuộc, đồng thời gửi thông điệp tới nhà lập pháp rằng mình không tìm cách độc quyền hóa nền tảng.

4. Cam kết và chiến lược “đón đầu”

Bên cạnh lời đề nghị mua lại trị giá 34,5 tỉ USD, Perplexity còn tuyên bố sẽ đầu tư thêm 3 tỉ USD trong vòng hai năm để phát triển Chrome, cải thiện hiệu suất, tăng cường bảo mật và nâng cao trải nghiệm người dùng. Đặc biệt, họ khẳng định sẽ duy trì Google Search như công cụ tìm kiếm mặc định, một động thái vừa tôn trọng thói quen người dùng, vừa tránh đối đầu trực diện với Google ở mảng tìm kiếm trong giai đoạn đầu.

Tuy nhiên, giới phân tích nhận định rằng đây nhiều khả năng chỉ là một “nước cờ PR”. Cơ hội để Google tự nguyện bán đi một trong những sản phẩm chiến lược nhất gần như bằng không, trừ khi có sự can thiệp bắt buộc từ tòa án. Nói cách khác, lời đề nghị này giống như “phát súng bắn sớm”, nhằm gây tiếng vang và đặt Perplexity vào vị trí trung tâm của câu chuyện, hơn là kỳ vọng vào một thỏa thuận thực sự diễn ra ngay lập tức.

5. Phản ứng từ Alphabet và giới công nghệ

Tính đến thời điểm hiện tại, Alphabet vẫn chưa đưa ra bất kỳ phản hồi chính thức nào về lời đề nghị từ Perplexity. Sự im lặng này khiến giới quan sát càng tò mò hơn về lập trường của Google trong bối cảnh vụ kiện chống độc quyền đang đến hồi gay cấn. Một số chuyên gia cho rằng Google sẽ phản đối mạnh mẽ bất kỳ động thái nào buộc họ bán Chrome, bởi trình duyệt này không chỉ là công cụ kiếm tiền, mà còn là “cửa ngõ” đưa người dùng đến với toàn bộ hệ sinh thái dịch vụ của Google.

Trong khi đó, cộng đồng công nghệ và người dùng Internet lại chia thành nhiều luồng ý kiến. Một bộ phận cho rằng sự xuất hiện của những người chơi mới như Perplexity có thể mang lại cạnh tranh lành mạnh, thúc đẩy đổi mới và cải thiện quyền lợi người dùng. Ngược lại, không ít ý kiến lo ngại về việc một startup nhỏ nhưng tham vọng lớn sở hữu khối dữ liệu khổng lồ của Chrome, điều này tiềm ẩn nhiều rủi ro về bảo mật và quyền riêng tư.

6. Tương lai của Chrome

Điều đáng chú ý nhất là hiện tại, tương lai của Chrome không nằm trong tay Google, mà phụ thuộc vào phán quyết cuối cùng của tòa án trong vụ kiện chống độc quyền. Nếu tòa buộc Alphabet phải thoái vốn, cánh cửa để các thương vụ như lời đề nghị của Perplexity trở thành hiện thực sẽ rộng mở. Khi đó, một cuộc đấu giá công khai có thể diễn ra và chắc chắn sẽ không chỉ có Perplexity tham gia.

Ngược lại, nếu Google thắng kiện, Chrome sẽ tiếp tục nằm trong tay họ và lời đề nghị 34,5 tỉ USD của Perplexity sẽ chỉ còn là một dấu ấn truyền thông ồn ào trong lịch sử công nghệ.

Dù cơ hội thành công của thương vụ này rất thấp nhưng Perplexity AI đã đạt được một mục tiêu quan trọng: đưa tên tuổi của mình lên bản đồ công nghệ toàn cầu. Trong thời đại mà sự chú ý của công chúng có giá trị không kém gì lợi nhuận, “cú sốc Chrome” đã giúp Perplexity có được lượng truyền thông miễn phí khổng lồ.

Việc một công ty nhỏ dám thách thức một gã khổng lồ không chỉ thể hiện tinh thần táo bạo, mà còn phản ánh một thực tế mới: trong kỷ nguyên dữ liệu và AI, quyền lực không chỉ đến từ quy mô, mà còn từ khả năng tạo ra câu chuyện đủ mạnh để thu hút sự quan tâm của cả thế giới.