MacBook 12 inch: “đứa con thất bại” nhưng để lại di sản khó phai của Apple

Cách nay hơn 10 năm, Apple đã chính thức ra mắt MacBook 12 inch với tuyên bố đầy tự tin rằng họ đã “tái tạo máy tính xách tay” theo một hướng hoàn toàn mới. Đây không chỉ là một sản phẩm thông thường trong danh mục máy tính của Apple, mà còn là tuyên ngôn về tương lai thiết kế mà Jony Ive cùng đội ngũ muốn hướng tới: mỏng nhẹ tuyệt đối, tối giản triệt để và đầy tính tiên phong.

Ngay lập tức, sản phẩm trở thành chủ đề nóng hổi trong giới công nghệ. Một bộ phận người dùng và các chuyên gia ca ngợi đây là “tác phẩm nghệ thuật di động”, khác biệt so với tất cả những chiếc laptop cùng thời. Nhưng ngược lại, cũng có không ít lời chỉ trích gay gắt, cho rằng Apple đã hy sinh quá nhiều yếu tố cơ bản để đổi lấy sự thanh mảnh bề ngoài.

MacBook 12 inch không hoàn hảo, điều đó ai cũng thấy rõ. Nhưng không vì thế mà nó không để lại dấu ấn. Thực tế, nó đã khắc một dấu mốc quan trọng trong lịch sử máy tính xách tay, không chỉ cho Apple mà còn cho cả ngành công nghiệp. Đây là sản phẩm mà mỗi khi nhìn lại, người ta vừa tiếc nuối, vừa nhận ra rằng nó đã góp phần mở ra những xu hướng công nghệ vẫn còn ảnh hưởng mạnh mẽ cho đến tận ngày nay.

Nhiều người gọi MacBook 12 inch là một thất bại. Với họ, đây là biểu trưng cho sự thái quá trong tư duy thiết kế của Jony Ive, khi ông quá ám ảnh với mỏng nhẹ mà bỏ quên yếu tố thực tiễn. Việc Apple buộc phải khai tử sản phẩm chỉ sau vỏn vẹn bốn năm dường như đã xác nhận điều đó. Nhưng với một số người khác, MacBook 12 inch không chỉ là một “sai lầm” mà còn là tiền thân cho nhiều công nghệ và trải nghiệm mà người dùng Apple hiện nay đang tận hưởng. Dù có nhiều khuyết điểm như hiệu năng thấp, giá thành cao và bàn phím tai tiếng, chiếc MacBook nhỏ bé này vẫn mang trong mình những cải tiến táo bạo.

1. Tính năng mới sáng tạo

MacBook 12 inch khi ra mắt đã khiến cả thế giới công nghệ phải ngước nhìn, không chỉ vì thiết kế lạ mắt mà còn bởi mức giá khởi điểm 1.299 USD tương đương với một chiếc MacBook Pro. Với người dùng, đó là một sự lựa chọn khó hiểu: bỏ số tiền tương tự nhưng nhận về một cỗ máy không có hiệu năng mạnh mẽ. Apple tất nhiên không coi MacBook 12 inch là một sản phẩm cho số đông.

Điểm gây tranh cãi đầu tiên chính là việc Apple lựa chọn chip Intel Core M vốn được thiết kế cho máy tính bảng hoặc thiết bị siêu di động, chứ không phải laptop chuyên nghiệp. Con chip này cực kỳ tiết kiệm năng lượng, không cần quạt tản nhiệt nhưng đồng thời cũng hạn chế nghiêm trọng về hiệu năng. Người dùng nhanh chóng nhận ra rằng chiếc máy hoạt động tốt cho các tác vụ văn phòng, duyệt web hay xem phim nhưng khi mở Photoshop, chạy phần mềm dựng phim hay thậm chí chỉ cần nhiều tab Chrome, mọi thứ trở nên chậm chạp. Đối với nhiều người, hiệu năng chính là “cú sốc” đầu tiên.

Một điểm khác gây tranh luận gay gắt là bàn phím kiểu cánh bướm. Với tham vọng làm máy mỏng hơn nữa, Apple đã thiết kế cơ chế phím siêu nông, gần như sát mặt. Về mặt lý thuyết, điều này giúp gõ nhanh và chính xác hơn. Nhưng trong thực tế, người dùng phàn nàn vì cảm giác gõ cứng nhắc, thiếu độ nảy và đặc biệt dễ hỏng khi bụi lọt vào. Trong nhiều năm sau, Apple đã phải đối mặt với hàng loạt vụ kiện và chương trình thay thế miễn phí liên quan đến bàn phím này. MacBook 12 inch chính là nơi bắt đầu cho chuỗi rắc rối ấy.

Thế nhưng, nếu chỉ dừng ở đó thì sẽ quá bất công với MacBook 12 inch. Bởi nó cũng mang đến những cải tiến thực sự có giá trị. Trước hết là thiết kế siêu mỏng nhẹ. Chỉ dày 13,1 mm và nặng chưa tới 1 kg, nó dễ dàng trở thành chiếc laptop gọn nhẹ nhất trong dòng Mac, thậm chí vượt trội cả so với MacBook Air vốn được coi là biểu tượng di động. Cầm chiếc máy trên tay, người ta có cảm giác nó giống một chiếc iPad có bàn phím hơn là một laptop truyền thống.

Thứ hai là màn hình Retina. Dù không phải lần đầu Apple dùng màn hình Retina nhưng với kích thước 12 inch nhỏ gọn, độ phân giải 2304 x 1440 đã mang lại trải nghiệm thị giác tuyệt vời. Đây là minh chứng rõ ràng rằng ngay cả laptop siêu di động cũng có thể sở hữu màn hình cao cấp, thay vì phải chấp nhận sự đánh đổi về chất lượng hiển thị.

Một trong những điểm sáng khác của MacBook 12 inch chính là trackpad Force Touch. Lần đầu tiên Apple mang công nghệ cảm ứng lực vào trackpad, giúp người dùng có thể ấn mạnh hoặc nhẹ để thực hiện các thao tác khác nhau. Đây là cải tiến không chỉ gây ấn tượng tại thời điểm ra mắt mà còn trở thành tiêu chuẩn trên mọi MacBook sau này.

Đặc biệt, không thể bỏ qua USB-C. Vào năm 2015, USB-C gần như vẫn là khái niệm xa lạ. Apple đã làm một điều táo bạo: chỉ để lại duy nhất một cổng kết nối này, vừa để sạc, vừa để truyền dữ liệu, vừa để xuất hình ảnh. Điều này khiến người dùng buộc phải mua thêm các adapter, dongle để dùng chuột, USB, màn hình rời… và tất nhiên gây ra không ít phàn nàn. Nhưng nếu nhìn về sau, đây chính là bước đẩy mạnh mẽ nhất khiến USB-C trở thành chuẩn kết nối toàn cầu. Ngày nay, hầu hết laptop Windows, máy tính bảng Android và thậm chí iPhone 15 cũng đã chuyển sang dùng USB-C.

Về pin, Apple đã sáng tạo một thiết kế nhiều cell xếp chồng để tận dụng tối đa không gian trong khung máy siêu mỏng. Nhờ đó, chiếc máy vẫn đạt thời lượng sử dụng cả ngày, một thành tựu không nhỏ khi xét đến kích thước. Và khi kết hợp với việc loại bỏ quạt tản nhiệt, MacBook 12 inch mang lại trải nghiệm êm ái hiếm có, không một tiếng động cơ học nào.

Nhìn chung, MacBook 12 inch là sự tổng hòa của những bước đi táo bạo: mỏng, nhẹ, màn hình đẹp, trackpad tiên tiến, pin đủ dùng và tiên phong với USB-C. Nhưng chính những quyết định táo bạo đó cũng khiến nó trở thành “con dao hai lưỡi”.

2. Mở đường tương lai của MacBook

Với cái nhìn từ hiện tại, chúng ta dễ dàng nhận thấy MacBook 12 inch có quá nhiều điểm yếu: hiệu năng kém, bàn phím tệ, giá cao, kết nối bất tiện. Nhưng nếu chỉ dừng lại ở việc chê bai, chúng ta sẽ bỏ qua một khía cạnh quan trọng hơn: vai trò tiên phong của nó trong hành trình phát triển MacBook.

Giống như Apple Newton (chiếc PDA thất bại thảm hại nhưng đặt nền móng cho iPhone sau này) MacBook 12 inch cũng là một sản phẩm đi trước thời đại. Nó ra đời khi phần cứng chưa đủ mạnh để hiện thực hóa tầm nhìn mà Apple mong muốn. Con chip Intel Core M quá yếu để đáp ứng nhu cầu thực tế, bàn phím cánh bướm chưa hoàn thiện để thay thế cơ chế cũ, còn USB-C thì quá non trẻ để người dùng chấp nhận.

Nhưng nếu bỏ qua thất bại về doanh số, MacBook 12 inch đã mở ra một chương mới. Những công nghệ mà nó thử nghiệm đều đã trưởng thành và trở thành tiêu chuẩn. Trackpad Force Touch hiện diện trên mọi MacBook. USB-C trở thành cổng kết nối phổ biến toàn cầu. Ý tưởng về một chiếc laptop siêu mỏng, không quạt, pin dài được hiện thực hóa ngoạn mục với MacBook Air chạy Apple Silicon vào năm 2020.

Thậm chí, MacBook 12 inch còn để lại một “bài học đau” cho Apple: không thể hy sinh trải nghiệm cơ bản chỉ để theo đuổi mỏng nhẹ. Sau khi lắng nghe phản hồi người dùng, Apple đã quay lại với bàn phím cắt kéo truyền thống, bổ sung nhiều cổng kết nối trở lại trên MacBook Pro và đồng thời tập trung mạnh mẽ vào hiệu năng thay vì chỉ chăm chăm vào thiết kế.

Nói cách khác, MacBook 12 inch vừa là một thất bại, vừa là một “bước đệm”. Không có nó, có lẽ Apple đã không dám thử nghiệm mạnh tay để rồi rút ra những bài học quý giá. Cũng không có nó, MacBook Air Apple Silicon sẽ khó đạt đến sự cân bằng hoàn hảo như hiện nay.

Và đó chính là lý do tại sao, dù bị khai tử sau bốn năm, MacBook 12 inch vẫn được nhắc đến như một dấu mốc đặc biệt trong lịch sử Apple.

3. Kết luận

MacBook 12 inch là minh chứng rõ ràng cho một sự thật trong thế giới công nghệ: không phải mọi sản phẩm tiên phong đều thành công nhưng mọi sản phẩm thành công đều cần những thử nghiệm tiên phong.

Đúng, MacBook 12 inch là một thất bại về mặt thương mại. Nó quá đắt so với giá trị thực, quá yếu so với kỳ vọng và quá bất tiện so với thói quen của người dùng. Nhưng đồng thời, nó cũng là một ý tưởng đi trước thời đại, gieo hạt mầm cho những cải tiến mà hôm nay chúng ta coi là hiển nhiên. Hơn 10 năm sau, khi cầm trong tay một chiếc MacBook Air M2 hay MacBook Pro M3, người dùng có thể thấy bóng dáng của MacBook 12 inch: mỏng nhẹ, màn hình Retina, trackpad Force Touch, pin dài, USB-C toàn diện. Sự khác biệt duy nhất là lần này, công nghệ đã đủ trưởng thành để biến tầm nhìn thành hiện thực. Vì thế, gọi MacBook 12 inch là “thất bại thảm hại” không sai nhưng cũng không đủ. Nó là một thất bại dũng cảm, một nốt nhạc không hoàn hảo nhưng cần thiết trong bản giao hưởng tiến hóa của Apple. Và đôi khi, trong thế giới công nghệ, những thất bại như vậy còn đáng nhớ và có giá trị hơn cả những thành công tức thời.