Chỉ sau 48 giờ ra mắt, Sora của OpenAI khiến ngành video ngắn rung chuyển

Ngày 30 tháng 9 vừa qua, OpenAI chính thức ra mắt Sora đã tạo ra một cơn địa chấn trong giới công nghệ. Trong vòng chưa đầy 24 giờ, Sora nhanh chóng leo lên vị trí thứ ba trong bảng xếp hạng ứng dụng miễn phí của App Store. Và chỉ một ngày sau đó, ứng dụng này đã chiếm ngôi vị số một.

Theo số liệu từ 9to5mac, Sora đạt hơn 56.000 lượt tải về chỉ trong ngày đầu tiên ra mắt tại Mỹ. Con số này tăng gần gấp đôi trong ngày kế tiếp, đạt tới 108.000 lượt tải theo ghi nhận từ AppFigures. Đối với một ứng dụng vừa ra mắt, đây không chỉ là thành công về số lượng người dùng, mà còn là tín hiệu cho thấy Sora đã chạm đúng mạch nhu cầu của thị trường: khao khát sáng tạo nội dung đơn giản hơn, nhanh hơn và mang tính cá nhân cao hơn bao giờ hết.

Sự bùng nổ của Sora gợi nhớ lại khoảnh khắc TikTok bắt đầu lan rộng vào cuối năm 2018, khi một định dạng video ngắn hoàn toàn mới khiến mọi người say mê chỉ sau vài phút lướt xem. Nhưng khác với TikTok, nơi người dùng phải quay, dựng và chỉnh sửa video bằng công cụ truyền thống, Sora không cần bất kỳ máy quay hay kỹ năng hậu kỳ nào. Mọi thứ bắt đầu từ một dòng chữ. Bạn chỉ cần nhập mô tả và vài giây sau, một video hoàn chỉnh xuất hiện. Chính sự “ma thuật” đó đã khiến giới sáng tạo lẫn cộng đồng công nghệ không khỏi kinh ngạc. Sora không chỉ là một sản phẩm mới, mà là lời khẳng định rằng kỷ nguyên video do AI tạo ra đã chính thức bắt đầu.

1. Cơn sốt Sora

Sora không phải là một trình tạo video đơn thuần. Nó là sự giao thoa giữa mô hình ngôn ngữ tiên tiến và kỹ thuật tổng hợp hình ảnh động bằng AI, tất cả được đặt trong một giao diện xã hội mang phong cách hiện đại, thân thiện và trực quan. Ở đó, người dùng không chỉ tạo video mà còn chia sẻ, remix và khám phá các video khác trong một “vũ trụ nội dung” do AI tạo ra.

Điều khiến người dùng bị thu hút mạnh mẽ chính là khả năng “text-to-video” chỉ cần gõ vài câu mô tả, Sora có thể tạo ra video hoàn chỉnh, có âm thanh, ánh sáng, góc quay, thậm chí là cả cảm xúc nhân vật. Trong phiên bản Sora 2, OpenAI còn giới thiệu tính năng cameo cho phép người dùng chèn khuôn mặt hoặc giọng nói của chính mình vào video, tất nhiên là sau khi được xác minh danh tính và đồng ý rõ ràng.

Nếu trước đây, việc làm một video quảng cáo, một clip minh họa ý tưởng, hay một đoạn phim ngắn đòi hỏi cả ê-kíp và hàng giờ làm việc, thì giờ đây chỉ cần một câu lệnh: “Tạo video về một nhà thiết kế đang vẽ giữa trời mưa Tokyo” và vài giây sau, cảnh quay như trong phim sẽ xuất hiện. Đó là sức mạnh khiến Sora trở thành “hiện tượng” chỉ sau một đêm.

Nhưng Sora không dừng lại ở việc tạo video. Ứng dụng này được thiết kế như một nền tảng xã hội. Một video bạn tạo ra có thể được người khác mở rộng, thay đổi bối cảnh, thêm nhân vật, hoặc biến tấu hoàn toàn thành một câu chuyện khác. Điều này khiến quá trình sáng tạo trở nên “phi tuyến tính”. Không còn khái niệm video gốc hay bản sao, mà là một mạng lưới ý tưởng được cộng đồng cùng nhau mở rộng. Ở đó, mỗi người vừa là người sáng tạo, vừa là người kế thừa. Cấu trúc nội dung này khiến Sora giống như một phòng thí nghiệm khổng lồ, nơi trí tưởng tượng của con người được khuếch đại bởi trí tuệ nhân tạo.

Tuy nhiên, sức mạnh ấy cũng kéo theo nhiều lo ngại. Khi bất kỳ ai cũng có thể tạo video giống thật chỉ bằng lời mô tả, các vấn đề về đạo đức, an toàn và danh tính lập tức nổi lên. Những nỗi sợ về deepfake, nội dung sai lệch hay vi phạm quyền riêng tư không còn là giả thuyết mà là nguy cơ có thật. CNBC từng ghi nhận rằng một số người dùng đã tìm ra cách “vượt rào” để tạo nội dung không phù hợp, dù OpenAI đã thiết kế nhiều lớp kiểm duyệt.

Cũng giống như mọi công cụ sáng tạo khác, Sora vừa là cơ hội, vừa là phép thử cho cách con người sử dụng sức mạnh công nghệ. Và điều đáng nói là sự phát triển của Sora không chỉ đến từ khả năng kỹ thuật, mà còn từ cách nó biến quá trình sáng tạo thành một hoạt động xã hội, vui tươi, dễ lan tỏa và đầy tính biểu đạt.

2. Tương lai mở rộng và thách thức địa chính trị

Ở thời điểm hiện tại, Sora mới chỉ khả dụng tại Mỹ và Canada, trong giai đoạn mời thử nghiệm giới hạn. Tuy nhiên, với tốc độ lan tỏa như hiện nay, không khó để dự đoán rằng OpenAI sẽ nhanh chóng mở rộng phạm vi sang châu Âu, châu Á và các khu vực khác. Khi đó, ứng dụng này có thể nhanh chóng đạt hàng trăm triệu người dùng, đặc biệt tại những quốc gia có cộng đồng sáng tạo video mạnh mẽ như Hàn Quốc, Việt Nam hay Indonesia.

Song hành cùng cơ hội là áp lực khổng lồ từ phía chính quyền, tổ chức an ninh mạng, cơ quan giám sát truyền thông và cả dư luận. Video là hình thức truyền tải mạnh mẽ nhất và trong kỷ nguyên thông tin, một video giả mạo có thể gây hậu quả sâu rộng hơn nhiều so với một bài viết sai lệch.

OpenAI cho biết họ đã tích hợp công nghệ “provenance” hệ thống xác minh nguồn gốc video bằng watermark và metadata chuẩn C2PA để nhận biết đâu là video do AI tạo ra. Người dùng cameo cũng được quyền kiểm soát việc sử dụng hình ảnh và có thể rút lại sự cho phép bất cứ lúc nào. Tuy nhiên, các chuyên gia cảnh báo rằng những biện pháp kỹ thuật này vẫn có thể bị lách nếu người dùng có kiến thức chỉnh sửa nâng cao.

Trong bối cảnh đó, sự giám sát chặt chẽ từ các cơ quan quản lý là điều không thể tránh khỏi. Tại châu Âu, nơi GDPR và các quy định về quyền riêng tư được thực thi nghiêm ngặt, Sora chắc chắn sẽ phải đáp ứng hàng loạt tiêu chuẩn cao hơn. Còn ở Mỹ, Ủy ban Thương mại Liên bang (FTC) đã bắt đầu nghiên cứu việc ban hành quy tắc riêng cho nội dung AI sinh ra. Những quy định này có thể ảnh hưởng sâu sắc đến cách OpenAI triển khai Sora trên toàn cầu.

Thêm vào đó là bài toán về bản quyền. OpenAI ban đầu cho phép Sora tạo video sử dụng hình ảnh của người nổi tiếng hoặc nhân vật có bản quyền nếu họ không phản đối. Tuy nhiên, sau nhiều phản ứng gay gắt từ giới nghệ sĩ và hãng phim, CEO Sam Altman đã tuyên bố chuyển sang mô hình “opt-in” tức là chỉ khi có sự cho phép rõ ràng mới được sử dụng. Đây là bước điều chỉnh cần thiết, nhưng cũng cho thấy OpenAI đang phải cân bằng giữa sáng tạo tự do và tôn trọng quyền cá nhân.

Khi Sora mở rộng quy mô ra toàn cầu, chắc chắn nó sẽ không chỉ là vấn đề công nghệ mà còn là bài toán chính trị, pháp lý và văn hóa. Bởi ở mỗi quốc gia, khái niệm về quyền riêng tư, tự do biểu đạt và đạo đức nội dung đều có ranh giới khác nhau.

3. Cạnh tranh và sự lo lắng của các nền tảng video ngắn hiện có

Không cần phải quá tinh ý cũng có thể thấy rằng Sora đang khiến các “ông lớn” trong lĩnh vực video ngắn cảm thấy bất an. TikTok, Instagram Reels, YouTube Shorts hay thậm chí các nền tảng nhỏ hơn như Kwai đều đang đối mặt với một đối thủ hoàn toàn mới, không cạnh tranh bằng số lượng người dùng hiện tại, mà bằng một trải nghiệm sáng tạo chưa từng có.

Từ góc nhìn sản phẩm, TikTok và các đối thủ khác vẫn dựa vào mô hình “user-generated content” truyền thống tức là người dùng tự quay, tự chỉnh sửa, tự đăng tải. Dù các ứng dụng này đã áp dụng nhiều công cụ hỗ trợ, nhưng quy trình sáng tạo vẫn tốn thời gian, đòi hỏi kỹ năng và thiết bị. Trong khi đó, Sora chỉ cần văn bản. Sự khác biệt này là một cú xoay chuyển mô hình: từ “người sáng tạo” sang “người ra lệnh cho AI sáng tạo thay”.

Điều này mở ra một hướng phát triển mới: AI-generated content (AIGC). Và đây chính là lý do khiến các nền tảng video ngắn phải lo lắng. Khi người dùng có thể tạo nội dung hấp dẫn hơn mà không cần kỹ năng, thời gian và công cụ phức tạp, động lực sử dụng các ứng dụng cũ sẽ giảm đáng kể.

Meta không đứng ngoài cuộc. Vào tháng 10, hãng này đã công bố tính năng “Vibes”: một công cụ tạo video AI trong ứng dụng Meta AI. Tuy nhiên, Vibes vẫn chỉ là công cụ hỗ trợ chứ chưa trở thành nền tảng xã hội độc lập như Sora. Google, với YouTube Shorts, cũng đang thử nghiệm tính năng AI gợi ý ý tưởng và hỗ trợ chỉnh sửa, nhưng còn khá sơ khai.

Với vị thế tiên phong, OpenAI đang có lợi thế “first mover”. Tuy nhiên, việc duy trì vị thế này sẽ phụ thuộc vào cách họ duy trì trải nghiệm người dùng, liệu Sora có thể giữ được độ hấp dẫn lâu dài, hay sẽ sớm “nguội” như nhiều ứng dụng tạo ảnh AI trước đây.

Điều chắc chắn là, các nền tảng video ngắn hiện tại sẽ phải tự đổi mới mạnh mẽ hơn. Họ có thể tích hợp công nghệ tương tự Sora, hợp tác với OpenAI, hoặc thậm chí phát triển mô hình AI riêng. Bởi nếu không, Sora có thể trở thành “Apple của kỷ nguyên video AI” nơi người dùng mặc nhiên xem đó là điểm khởi đầu cho mọi trải nghiệm sáng tạo.

4. Rủi ro, đạo đức và trách nhiệm trong kỷ nguyên video AI

Cùng với sự phấn khích mà Sora mang lại, là một mặt tối không thể bỏ qua: rủi ro đạo đức, an toàn và kiểm soát thông tin. Khi việc tạo video trở nên dễ dàng như gõ vài dòng chữ, ranh giới giữa thật và giả trở nên mong manh hơn bao giờ hết.

Vấn đề đáng sợ nhất là deepfake. Nhiều người dùng đã chia sẻ rằng họ bị bạn bè sử dụng khuôn mặt để tạo video hài hước, nhưng sau đó cảm thấy sợ hãi khi nhận ra mức độ “thật” của hình ảnh. The Washington Post từng đăng tải một bài viết với tựa đề “Tôi cười khi bạn bè lấy mặt tôi trên Sora. Nhưng sau đó tôi thấy sợ” phản ánh đúng cảm giác mâu thuẫn mà người dùng trải qua giữa tò mò, thích thú và lo ngại.

Ngoài ra, các chuyên gia còn cảnh báo về nguy cơ lan truyền nội dung sai lệch và độc hại. The Guardian từng ghi nhận rằng một số người dùng đã tạo ra video chứa yếu tố bạo lực và phân biệt chủng tộc, cho thấy hệ thống kiểm duyệt của Sora chưa thực sự hoàn thiện. Một số người lợi dụng kẽ hở này để tạo video chính trị giả, video nhạy cảm hoặc quảng cáo trá hình.

Vấn đề bản quyền và quyền hình ảnh cũng là cơn đau đầu chưa có lời giải. Trong khi OpenAI cam kết không cho phép tạo video sử dụng người thật mà không có sự đồng ý, việc kiểm soát hàng triệu người dùng vẫn là thách thức khổng lồ. Nhiều nhà làm phim và nghệ sĩ lo ngại rằng video do Sora tạo ra có thể vô tình xâm phạm hình ảnh, phong cách hoặc thương hiệu cá nhân của họ.

Từ góc nhìn đạo đức thiết kế, câu hỏi đặt ra là: liệu việc tạo video dễ dàng như thế có khiến con người “mất cảm giác sáng tạo thật”? Khi mọi thứ đều do AI thực hiện, vai trò của con người trong nghệ thuật có còn là trung tâm, hay chỉ là người ra lệnh? Câu hỏi này không chỉ mang tính triết học mà còn là thách thức thực tiễn đối với ngành công nghiệp sáng tạo trong kỷ nguyên AI.

5. Động lực sáng tạo và cơ hội mới cho ngành nội dung

Dù mang nhiều tranh cãi, không thể phủ nhận rằng Sora đã mở ra một kỷ nguyên sáng tạo hoàn toàn mới. Khi công cụ sản xuất video được dân chủ hóa, mọi người từ học sinh, nhà thiết kế, đến thương hiệu đều có thể biến ý tưởng thành hình ảnh sống động trong vài phút.

Đối với giới thiết kế và marketing, đây là một cơ hội chưa từng có. Việc thử nghiệm ý tưởng bằng video ngắn AI có thể giúp tiết kiệm hàng giờ dựng phim, chi phí thuê người mẫu hay studio. Một chiến dịch quảng cáo giờ đây có thể được mô phỏng ngay trên màn hình điện thoại, từ concept, storyboard đến video hoàn chỉnh.

Trong giáo dục, Sora giúp bài giảng trở nên sinh động hơn. Giảng viên có thể tạo video minh họa khái niệm vật lý, lịch sử hay nghệ thuật mà không cần ekip quay phim. Trong nghệ thuật, các nhà sáng tạo độc lập có thể kể những câu chuyện mà trước đây họ không đủ nguồn lực để thực hiện. Và với cộng đồng người dùng, Sora mở ra sân chơi sáng tạo không giới hạn, nơi mỗi người đều có thể trở thành “nhà đạo diễn” chỉ bằng một ý tưởng.

Sora là minh chứng rõ ràng nhất cho sự tiến hóa của sáng tạo nội dung trong kỷ nguyên trí tuệ nhân tạo. Nó không chỉ tạo video, mà tái định nghĩa cách con người tạo ra và chia sẻ hình ảnh chuyển động. Thành công của Sora trên App Store chỉ là điểm khởi đầu, điều quan trọng hơn là cách ứng dụng này đang thay đổi hành vi sáng tạo của hàng triệu người.

Tuy nhiên, đằng sau hào quang ấy là vô vàn thách thức: đạo đức, pháp lý, bản quyền, quyền riêng tư và sự thật của hình ảnh. Nếu OpenAI không xử lý khéo léo, Sora có thể nhanh chóng trở thành “con dao hai lưỡi” vừa là biểu tượng sáng tạo, vừa là nguồn gốc của hỗn loạn thông tin.