Bạn Đã Bao Giờ Tò Mò Về Lịch Sử Của Chiếc Đĩa CD Chưa? Khám Phá Ngay!

Thập niên 80 của thế kỷ XX là giai đoạn mà thế giới âm nhạc và công nghệ đang có những bước chuyển mình mạnh mẽ. Sau nhiều năm thống trị, băng cassette và đĩa than bắt đầu bộc lộ những hạn chế: chất lượng âm thanh suy giảm theo thời gian, dễ hư hỏng, khó bảo quản và không còn đáp ứng được nhu cầu ngày càng cao của người nghe. Trong bối cảnh đó, một cuộc cách mạng thầm lặng được chuẩn bị để diễn ra, cuộc cách mạng mang tên Compact Disc hay chúng ta vẫn quen gọi là CD.

Ngày 17 tháng 8 năm 1982, tại một nhà máy của Polygram ở Langenhagen, Đức, những chiếc CD thương mại đầu tiên chính thức được ép khuôn. Album được chọn để đánh dấu khoảnh khắc lịch sử này không phải ngẫu nhiên: đó là The Visitors của nhóm nhạc pop huyền thoại ABBA. Với sự lựa chọn ấy, chiếc CD thương mại đầu tiên ra đời đã gắn liền ngay lập tức với một trong những biểu tượng lớn nhất của nền âm nhạc đại chúng.

Khoảnh khắc đó, nhìn bề ngoài, chỉ là sự ra đời của một sản phẩm mới. Nhưng thực chất, nó mở ra một kỷ nguyên hoàn toàn khác. CD không chỉ thay đổi cách chúng ta nghe nhạc, mà còn trở thành chuẩn mực lưu trữ dữ liệu trong máy tính, đặt nền móng cho PC đa phương tiện sau này. Để hiểu được sức mạnh của CD, ta phải nhìn lại câu chuyện đầy thú vị đằng sau những con số tưởng chừng khô khan. Và một trong những giai thoại nổi tiếng nhất lại gắn với âm nhạc cổ điển cụ thể là Beethoven.

1. Giai thoại Beethoven và quyết định mang tính lịch sử

Nếu có một chi tiết nào khiến lịch sử CD trở nên thi vị hơn, thì đó chính là câu chuyện về dung lượng 74 phút. Tại sao một chiếc CD lại chứa được 74 phút nhạc thay vì 60 hay 80?

Theo nhiều nguồn tài liệu, trong đó có cả những lời kể từ người trong cuộc, chính Norio Ohga, chủ tịch Sony thời bấy giờ, là người đưa ra quyết định mang tính biểu tượng này. Ohga vốn xuất thân là một nhạc sĩ opera, có niềm đam mê sâu sắc với âm nhạc cổ điển. Khi Sony và Philips (hai tập đoàn đang bắt tay phát triển công nghệ CD) tranh luận về dung lượng, Ohga đã đưa ra một yêu cầu độc đáo: một chiếc CD phải có khả năng chứa trọn vẹn bản Giao hưởng số 9 của Beethoven.

Tác phẩm này, tùy theo dàn nhạc và nhạc trưởng, thường kéo dài hơn 70 phút. Con số 74 phút vì thế được lựa chọn như một chuẩn mực để đảm bảo không một ai phải nghe dang dở một kiệt tác âm nhạc.

Dĩ nhiên, cũng có những lời giải thích khác: rằng dung lượng này đến từ giới hạn kỹ thuật, từ đường kính đĩa 12cm, hay từ nhu cầu của các nhạc trưởng nổi tiếng. Nhưng câu chuyện Beethoven dù có thể mang phần nào tính giai thoại vẫn trở thành một “nét chấm phá lãng mạn” trong lịch sử CD. Nó cho thấy rằng công nghệ không chỉ được quyết định bởi những phép tính khô khan, mà còn bởi tình yêu nghệ thuật và cảm xúc con người.

2. CD thống trị thế giới âm nhạc

Ngay từ khi ra mắt, CD đã nhanh chóng chứng minh sự vượt trội. Nếu so với đĩa than, CD nhỏ gọn hơn nhiều, dễ bảo quản, ít bị trầy xước và không cần lau chùi kỹ lưỡng. Nếu so với băng cassette, CD mang đến chất lượng âm thanh kỹ thuật số trong trẻo, không bị rè, không có tiếng lạo xạo và đặc biệt là không bị hao mòn sau mỗi lần phát.

Đối với người yêu nhạc, CD mang lại một trải nghiệm hoàn toàn mới. Không chỉ đơn thuần là nghe, CD còn mang đến cảm giác “sở hữu” một album. Những chiếc hộp nhựa trong suốt, booklet đi kèm in hình ảnh nghệ sĩ, lời bài hát, ghi chú sản xuất… tất cả biến việc mua CD thành một nghi thức văn hóa. Mỗi chiếc đĩa bạc lấp lánh không chỉ là âm nhạc, mà còn là một kỷ vật.

Thập niên 90 chứng kiến sự bùng nổ mạnh mẽ của CD. Các nghệ sĩ lớn từ Michael Jackson, Madonna cho đến các ban nhạc rock như Metallica, Nirvana đều phát hành album dưới dạng CD. Các cửa hàng băng đĩa luôn tấp nập và việc sưu tập CD trở thành một thú vui phổ biến.

Đỉnh cao phải kể đến năm 2000, khi doanh số CD tại Mỹ đạt gần 1 tỷ album. Đây là con số khổng lồ, chứng minh CD đã trở thành chuẩn mực không thể thay thế trong ngành công nghiệp âm nhạc toàn cầu.

Điều thú vị là CD không chỉ dừng lại ở âm nhạc. Ngay từ giữa thập niên 80, các kỹ sư đã nhận ra tiềm năng khổng lồ của nó trong việc lưu trữ dữ liệu. Năm 1985, chuẩn Yellow Book ra đời, mở đường cho CD-ROM, định dạng cho phép lưu trữ và đọc dữ liệu máy tính.

Năm 1988, cấu trúc tệp ISO 9660 được công bố, giúp CD-ROM trở thành một nền tảng phổ biến. Từ đó, máy tính cá nhân bước vào một kỷ nguyên của đa phương tiện.

Ai từng sống trong thập niên 90 hẳn không thể quên hình ảnh những chiếc CD-ROM chứa đầy kiến thức: từ bách khoa toàn thư Encarta, từ điển Oxford, cho đến các phần mềm văn phòng. Không chỉ vậy, CD-ROM còn gắn liền với ký ức chơi game: từ những tựa kinh điển như Myst, Diablo, StarCraft cho đến các bản cài Windows 95, Windows 98.

Tiếng ổ CD quay vù vù, ánh sáng đèn đọc nhấp nháy và cảm giác chờ đợi phần mềm được cài đặt, tất cả đã trở thành một phần ký ức không thể phai mờ của thế hệ 8x và 9x.

3. Văn hóa “ghi đĩa” và thời kỳ hoàng kim cuối cùng

Nếu như CD thương mại mang âm nhạc đến với số đông, thì sự xuất hiện của ổ ghi CD giá rẻ vào cuối thập niên 90 lại mở ra một cuộc cách mạng khác: văn hóa “burn đĩa”.

Với sự ra đời của CD-R (Recordable) và CD-RW (Rewritable), lần đầu tiên người dùng phổ thông có thể tự tạo ra những chiếc đĩa của riêng mình. Chỉ cần một chiếc máy tính, một ổ ghi và phần mềm như Nero Burning ROM, ai cũng có thể ghi nhạc, phim, dữ liệu vào đĩa.

Văn hóa này nhanh chóng trở thành một hiện tượng xã hội. Những chiếc CD tự ghi được trao tay bạn bè, chia sẻ những bản nhạc yêu thích, những bộ phim, thậm chí cả phần mềm và trò chơi. Các tiệm dịch vụ ghi đĩa nở rộ, trở thành điểm hẹn của giới trẻ.

Đối với nhiều người, “ghi đĩa” không chỉ là công cụ tiện ích, mà còn là một niềm vui sáng tạo. Việc chọn lựa bài hát, thiết kế bìa, ghi chú nội dung biến mỗi chiếc CD trở thành một món quà cá nhân hóa. Đó là thời kỳ mà CD không chỉ là sản phẩm công nghiệp, mà còn là phương tiện giao tiếp xã hội.

Tuy nhiên, giống như mọi công nghệ, CD không thể đứng mãi trên đỉnh cao. Cuối thập niên 90, sự xuất hiện của định dạng MP3 đã thay đổi tất cả. Một chiếc CD chỉ chứa khoảng 74 phút nhạc, nhưng một chiếc máy nghe nhạc MP3 có thể lưu hàng trăm, thậm chí hàng nghìn bài hát.

Sự ra đời của Internet càng thúc đẩy quá trình này. Các dịch vụ chia sẻ nhạc trực tuyến như Napster đã khiến CD mất dần ưu thế. Đến đầu thập niên 2000, iTunes của Apple chính thức mở ra kỷ nguyên âm nhạc số hợp pháp. Và chỉ một thập kỷ sau, Spotify, Apple Music, YouTube Music cùng hàng loạt dịch vụ streaming khác đã khiến CD trở thành “quá khứ”.

Doanh số CD tụt dốc không phanh. Từ chỗ bán gần 1 tỷ album vào năm 2000, đến năm 2015 con số này giảm xuống chỉ còn vài chục triệu.

4. CD trong năm 2025

Điều đáng ngạc nhiên là dù không còn ở thời kỳ hoàng kim, CD vẫn chưa bao giờ biến mất hoàn toàn. Thậm chí, trong năm 2025 này, nhiều nghệ sĩ lớn vẫn phát hành album dưới dạng CD.

Taylor Swift là ví dụ điển hình. Mỗi khi ra mắt album, cô đều tung ra hàng loạt phiên bản CD khác nhau, từ bìa đặc biệt đến phiên bản giới hạn. Hay các nhóm nhạc K-pop như BTS, Blackpink cũng dựa nhiều vào doanh số CD để củng cố vị thế. Người hâm mộ không chỉ nghe nhạc, mà còn mua CD như một kỷ vật, một phần của sự gắn kết với thần tượng.

Trong giới audiophile, CD vẫn được đánh giá cao vì chất lượng ổn định, ít bị nén dữ liệu so với nhạc số. Cùng với đĩa than, CD trở thành biểu tượng của xu hướng “retro comeback” khi con người tìm lại giá trị của những trải nghiệm vật lý trong thế giới số hóa.

Nhìn lại hành trình 43 năm của CD, có thể thấy đây là một sản phẩm đặc biệt. Nó không chỉ là một phương tiện lưu trữ mà còn là cây cầu kết nối hai thế giới: từ analog sang digital.

Trước CD, âm nhạc tồn tại trong những hình thức vật lý dễ hư hỏng. Sau CD, thế giới bước sang kỷ nguyên số: MP3, streaming, điện toán đám mây. CD chính là bước chuyển giao lịch sử, là “bàn đạp” cho một thời đại mới.

Hơn thế, CD còn để lại một di sản văn hóa. Nó định hình thói quen nghe nhạc, sưu tầm album, tạo nên những ký ức tập thể của cả một thế hệ. Đối với những ai từng trải qua thập niên 90 – 2000, CD mãi mãi là một phần tuổi trẻ, một biểu tượng không thể thay thế.

Chiếc đĩa CD, ra đời vào ngày 17.8.1982, đã mở ra một hành trình 43 năm đầy thú vị. Từ giai thoại về Beethoven, đến thời kỳ đỉnh cao bán gần 1 tỷ album, từ vai trò trong máy tính đến văn hóa ghi đĩa, rồi sự suy tàn trước MP3 và streaming, CD đã trải qua đủ thăng trầm để trở thành một huyền thoại công nghệ.

Dù không còn ngự trị, CD vẫn tồn tại bền bỉ như một biểu tượng. Nó không chỉ nhắc nhở chúng ta về một giai đoạn lịch sử mà còn khẳng định một chân lý: công nghệ có thể thay đổi, nhưng ký ức và giá trị văn hóa mà nó để lại sẽ sống mãi.