Các hành vi lừa đảo trực tuyến không còn xuất hiện đơn lẻ hay manh mún như trước, mà đã trở thành những đường dây quy mô lớn, được tổ chức chặt chẽ với tính chuyên nghiệp cao. Những kẻ lừa đảo không còn chỉ là cá nhân hoạt động nhỏ lẻ mà đã hình thành mô hình như “làng nghề”, “tập đoàn lừa đảo”, tụ tập tại các đặc khu kinh tế hoặc vùng biên, nơi pháp lý lỏng lẻo khiến công tác điều tra gặp nhiều trở ngại. Đây là chia sẻ của Đại tá Nguyễn Huy Lục, Trưởng phòng 5 - Cục An ninh mạng và phòng, chống tội phạm sử dụng công nghệ cao (A05 – Bộ Công an), trong một sự kiện lớn về an ninh mạng diễn ra tại Hà Nội.
Theo ông, các nhóm tội phạm công nghệ cao hiện nay được trang bị không chỉ thiết bị hiện đại, mà còn cả quy trình vận hành chuyên nghiệp giống như một doanh nghiệp thực thụ. Chúng phân chia rõ vai trò từ khâu tạo dựng kịch bản, kỹ thuật lừa đảo, viết nội dung, giả mạo tài liệu, chạy quảng cáo, chăm sóc “con mồi”, cho đến khâu rút tiền. Mỗi người trong đường dây chỉ phụ trách một nhiệm vụ nhằm tối ưu hóa độ hiệu quả và giảm thiểu nguy cơ thất bại. Điều này giúp các chiêu thức lừa đảo ngày càng bài bản, khó nhận diện và dễ khiến người dân rơi vào bẫy.
Trong bối cảnh đó, việc nhận diện các loại hình lừa đảo phổ biến trở nên vô cùng quan trọng. Theo Đại tá Nguyễn Huy Lục, hiện có 7 loại hình lừa đảo trực tuyến thường gặp nhất, chiếm tỷ lệ nạn nhân cao và đang tiếp tục biến tướng theo thời điểm, sự kiện xã hội, tâm lý người dân.
Một trong những hình thức lừa đảo nở rộ trong thời gian gần đây chính là mạo danh nhân viên trường đại học để đánh vào tâm lý mong muốn con cái có cơ hội du học hoặc nhận học bổng của các bậc phụ huynh. Kẻ gian thường gọi điện trực tiếp cho sinh viên hoặc cha mẹ họ, sử dụng giọng điệu chuyên nghiệp và danh xưng rõ ràng để thông báo rằng sinh viên “đủ điều kiện nhận học bổng du học nước ngoài”. Đây là một chiêu thức đánh vào cảm xúc tích cực: sự tự hào, niềm vui và kỳ vọng.
Sau khi tạo được ấn tượng ban đầu, chúng nhanh chóng đưa nạn nhân vào thế bị động bằng cách yêu cầu chuẩn bị “bằng chứng chứng minh tài chính”, “phí đặt cọc giữ suất” hoặc “phí xét duyệt hồ sơ”. Thời gian yêu cầu thanh toán thường rất gấp nhằm không cho nạn nhân cơ hội kiểm chứng thông tin. Nhiều trường hợp, nạn nhân không chuyển tiền trực tiếp mà bị lừa nhấp vào các đường link giả mạo, tải file hoặc cài ứng dụng độc hại. Những đường dẫn này được thiết kế tinh vi để đánh cắp thông tin ngân hàng, tài khoản email, căn cước công dân, mã OTP… Từ đó chúng chiếm quyền truy cập và thực hiện hành vi chiếm đoạt tài sản.

Điều khiến hình thức này nguy hiểm là kẻ gian không chỉ tác động vào một cá nhân mà thường nhắm đến cả gia đình. Phụ huynh nhiều khi thiếu thông tin về các quy trình tuyển sinh, học bổng nên dễ tin vào những lời giải thích có vẻ chuyên môn. Một số kẻ gian thậm chí dùng ngôn ngữ học thuật, tài liệu có logo giả mạo của trường, hoặc dựng website gần giống bản thật để tăng thêm độ tin cậy.
@nutmua
Một trong những chiêu thức nguy hiểm nhất là giả danh cán bộ công an, viện kiểm sát hoặc chuyên gia pháp lý trực tuyến. Chiêu trò này đánh mạnh vào tâm lý sợ hãi và thiếu hiểu biết về pháp luật của nhiều người dân. Kẻ gian thường mở đầu bằng lời cảnh báo rằng nạn nhân đang liên quan đến một vụ án nghiêm trọng, tài khoản ngân hàng bị nghi ngờ rửa tiền, hoặc thông tin cá nhân bị sử dụng vào hoạt động phạm pháp. Chúng đưa ra các tài liệu giả mạo như lệnh bắt giữ, lệnh phong tỏa tài khoản, giấy triệu tập, kèm theo logo và con dấu giả.
Sau khi khiến nạn nhân hoang mang, chúng đề nghị “hỗ trợ điều tra”, “giúp thu hồi tiền bị lừa đảo”, hoặc “tránh để nạn nhân bị xử lý hình sự”. Tất cả đều là cái cớ để yêu cầu chuyển tiền vào “tài khoản an toàn”. Đáng chú ý, có nhiều nạn nhân bị lừa thêm lần thứ hai khi tin rằng mình đang nhờ công an hỗ trợ lấy lại số tiền đã mất, nhưng kết quả lại bị chiếm đoạt một khoản lớn hơn.
Điểm nguy hiểm của chiêu thức này nằm ở việc kẻ gian sử dụng ngôn ngữ rất logic, đúng thuật ngữ pháp lý và thường hướng dẫn từng bước khiến nạn nhân tin rằng họ đang thực sự nói chuyện với cơ quan chức năng. Không ít nạn nhân khẳng định kẻ lừa đảo giao tiếp cực kỳ chuyên nghiệp, thao tác nhanh và biết rõ thông tin cá nhân khiến họ càng bị thuyết phục.
Hình thức giả danh nhân viên công ích không phải mới nhưng liên tục xuất hiện với nhiều biến thể. Những kẻ này thường gửi tin nhắn hoặc gọi điện yêu cầu thanh toán các dịch vụ thiết yếu như tiền điện, nước, internet, hoặc cảnh báo khóa số thuê bao vì chưa cập nhật thông tin. Chúng lợi dụng tâm lý lo sợ bị gián đoạn dịch vụ, đặc biệt trong thời điểm nắng nóng, bão lũ hoặc giờ làm việc bận rộn, khiến nạn nhân dễ dàng thao tác theo hướng dẫn.

Nạn nhân thường được yêu cầu cài đặt một ứng dụng “hỗ trợ thanh toán” hoặc “tra cứu hóa đơn”. Tuy nhiên, đây là ứng dụng độc hại cho phép kẻ gian chiếm quyền điều khiển điện thoại, đọc tin nhắn OTP, truy cập tài khoản ngân hàng và rút tiền.
Các kịch bản điển hình thường bao gồm đe dọa cắt điện vì “quá hạn”, yêu cầu cập nhật thông tin SIM để tránh bị khóa số hoặc cảnh báo truy cập lạ từ địa chỉ IP nước ngoài để dụ nạn nhân đăng nhập vào liên kết giả mạo. Họ sử dụng giọng điệu nghiêm túc, thúc ép và cho nạn nhân cảm giác rằng nếu không làm ngay, họ sẽ chịu hậu quả.
Trong kỷ nguyên du lịch trực tuyến, nhiều người có thói quen đặt tour, khách sạn hoặc vé máy bay qua mạng do giá rẻ và thuận tiện. Điều này vô tình trở thành môi trường lý tưởng cho các đối tượng lừa đảo giả danh đại lý du lịch, công ty lữ hành, hoặc người bán uy tín.
Chúng tạo ra website, fanpage với hình ảnh chuyên nghiệp, cung cấp các gói tour và dịch vụ với mức giá thấp hơn thị trường. Khi nạn nhân chuyển đặt cọc, chúng gửi email xác nhận giả mạo để tạo cảm giác an tâm. Sau đó, chúng thường viện cớ “lỗi thanh toán”, “sai thông tin”, hoặc “giữ chỗ chưa thành công” và yêu cầu thanh toán thêm. Một khi nhận đủ tiền, chúng lập tức chặn liên hệ, khiến nạn nhân không còn cách nào liên lạc.
Nhiều người vì ham ưu đãi hoặc vì tin vào các đánh giá ảo được dàn dựng kỹ càng nên bị rơi vào bẫy. Tâm lý sợ mất suất giá rẻ cũng là yếu tố khiến nạn nhân hành động vội vàng mà không kiểm tra độ tin cậy của đơn vị cung cấp.
Dù loại hình này khá giống với mục số hai, nhưng đây là biến thể nhắm trực tiếp vào sự hoang mang của nạn nhân. Kẻ gian gọi điện và tự xưng là cán bộ công an, thông báo rằng nạn nhân có liên quan đến đường dây buôn ma túy, rửa tiền, trốn thuế hoặc lợi dụng tài khoản ngân hàng để phạm pháp. Chúng liên tục sử dụng giọng điệu gay gắt để kiểm soát tâm lý nạn nhân, yêu cầu chuyển tiền vào “tài khoản điều tra”.

Để tăng tính thuyết phục, chúng gửi hình ảnh giấy triệu tập, lệnh bắt hoặc sơ đồ đường dây tội phạm có tên nạn nhân. Khi nạn nhân hoảng sợ và muốn chứng minh rằng mình vô tội, chúng đưa ra giải pháp giả: chuyển tiền để “xác minh dòng tiền”, hoặc đăng nhập tài khoản ngân hàng vào một ứng dụng điều tra giả mạo.
Kịch bản này nguy hiểm ở chỗ chúng kéo dài cuộc gọi hàng giờ, không cho nạn nhân suy nghĩ, không cho gọi người thân, khiến họ rơi vào trạng thái hoảng loạn tâm lý.
Một chiêu thức lừa đảo phổ biến khác là mạo danh người có ngoại hình đẹp, phong cách hấp dẫn để làm quen qua mạng xã hội. Kẻ gian dùng hình ảnh người mẫu, doanh nhân hoặc quân nhân nước ngoài để tạo dựng thiện cảm. Chúng thường bắt đầu bằng những cuộc trò chuyện thân mật, chia sẻ tâm sự, quan tâm nạn nhân hằng ngày và tạo cảm giác như một mối quan hệ tình cảm thực sự.
Sau khi xây dựng lòng tin, chúng dần dần dẫn dắt nạn nhân vào các nền tảng cờ bạc, lừa đảo đầu tư hoặc ứng dụng tài chính giả mạo. Một số trường hợp lại lừa nạn nhân gửi tiền để nhận “quà từ nước ngoài”, “tiền viện trợ”, “bồi thường thiệt hại”, hoặc “chi phí gặp mặt”.
Hình thức này khai thác sâu vào nhu cầu tình cảm của con người và là một trong những chiêu thức khiến nạn nhân xấu hổ, khó tố giác nhất.
Các đối tượng lừa đảo tạo tài khoản, trang web và ứng dụng giống hệt nền tảng tài chính uy tín. Chúng gọi điện tư vấn đầu tư với lời hứa lợi nhuận cao, rủi ro thấp và cam kết hỗ trợ 24/7. Nạn nhân được hướng dẫn nạp số tiền nhỏ ban đầu để thử nghiệm và thường thấy lợi nhuận xuất hiện trên hệ thống giả mạo.

Khi niềm tin được củng cố, kẻ gian bắt đầu đưa ra cơ hội đầu tư “siêu lợi nhuận”, yêu cầu số tiền lớn hơn. Một khi nạn nhân nạp khoản tiền lớn, chúng lập tức khóa tài khoản hoặc khiến hệ thống báo lỗi, không thể rút tiền. Mọi liên lạc bị cắt đứt hoàn toàn.
Điều nguy hiểm của loại hình này nằm ở việc nó được tổ chức như một công ty tài chính thật, có website, nhân viên chăm sóc khách hàng, bảng điều khiển đầu tư, email giao dịch và cả cộng đồng người dùng giả.
Ngoài bảy loại hình phổ biến, tội phạm mạng còn biến tấu hàng loạt kịch bản dựa vào tình hình thực tế của đất nước. Khi mùa nắng nóng đến, chúng giả danh nhân viên điện lực để dọa cắt điện. Khi mùa mưa bão bắt đầu, chúng mạo danh tổ chức từ thiện kêu gọi đóng góp. Khi đến mùa thi THPT, chúng giả danh giáo viên hoặc hội đồng thi. Khi có biến động về căn cước công dân, chúng mạo danh cơ quan nhà nước để yêu cầu “cập nhật thông tin”.
Những biến thể này thường sử dụng yếu tố thời điểm để tăng mức độ thuyết phục, khiến người dân dễ phản ứng theo bản năng mà quên kiểm tra nguồn gốc thông tin.
Lừa đảo trực tuyến sẽ tiếp tục tồn tại và phát triển khi công nghệ không ngừng tiến bộ. Thế nhưng, nạn nhân vẫn có thể tránh được các bẫy lừa nếu hiểu rõ các kịch bản phổ biến và giữ thái độ cảnh giác. Việc không cung cấp thông tin cá nhân, không chuyển tiền theo yêu cầu qua điện thoại, không nhấp vào link lạ và luôn xác minh thông tin qua kênh chính thức là những nguyên tắc sống còn trong môi trường số.
Mỗi người dân cần trang bị kiến thức an ninh mạng cơ bản và chia sẻ với người thân, đặc biệt là người lớn tuổi và người ít tiếp xúc công nghệ. Chỉ khi cộng đồng có nhận thức cao, các đường dây lừa đảo mới giảm được khả năng hoạt động và mở rộng.
@nutmua
Công Ty TNHH Phần Mềm SADESIGN
Mã số thuế: 0110083217
Bạn có chắc chắn muốn Reset Key/ Đổi Máy trên Key này không?
Máy tính đã kích hoạt Key này sẽ bị gỡ và bạn dùng Key này để kích hoạt trên máy tính bất kỳ.